افشین سیفی جمادی - گروه علوم دامی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران
حمید کهرام - گروه علوم دامی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران
مهدی ژندی - گروه علوم دامی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران
آن ون سام - گروه مامایی، تولیدمثل و سلامت گله، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه گنت، گنت، بلژیک

در این آزمایش به ­منظور مطالعه اثر تنش حرارتی بر کیفیت اسپرم گاوهای نژاد آبی بلژیکی از سه راس گاو نر آبی بلژیکی که در شرایط یکسان مدیریتی و تغذیه قرار داشتند برای اسپرم ­گیری استفاده شد. برای شبیه ­سازی اثرات تنش حرارتی بیضه دو راس گاو نر با استفاده از کیسه نایلونی عایق ­سازی شد. پس از دو هفته در مجموع تعداد پنج انزال از گاوهای نر جمع ­آوری شده و پس از ارزیابی ­های اولیه، منجمد شدند. پس از یخ­ گشایی، فراسنجه ­های جنبایی، ناهنجاری ­های اسپرم، یکپارچگی غشای آکروزومی، وضعیت کروماتین اسپرم ­ها، زنده ­مانی، تولید رادیکال ­های آزاد هیدروژن پراکسید و هیدروکسیل ارزیابی شدند. نتایج نشان داد که درصد جنبایی کل، جنبایی پیش­رونده و حرکت درمسیر مستقیم در گروه تحت تنش حرارتی به طور معنی­ داری پایین ­تر از گروه شاهد بود. هم­ چنین، درصد ناهنجاری ­های کل، اسپرم ­های با دم ­های گره خورده و اسپرم ­های با قطره پروتوپلاسمی سری در گروه تحت تنش حرارتی بیش ­تر از گروه شاهد بود (P≤۰/۰۵). براساس نتایج به ­دست آمده، تنش حرارتی باعث افزایش ناهنجاری ­های کروماتین اسپرم گاو شده (P≤۰/۰۵) اما اثر معنی ­داری بر افزایش آسیب ­های آکروزومی اسپرم ­ها نداشت. هم ­چنین، تنش حرارتی باعث کاهش زنده ­مانی اسپرم­ ها پس از یخ­ گشایی شده (P≤۰/۰۱) و میزان تولید پروکسید هیدروژن (H۲O۲) و رادیکال هیدروکسیل را افزایش می­ دهد (P≤۰/۰۵). براساس نتایج این آزمایش می توان نتیجه گرفت که تنش حرارتی می ­تواند اثرات نامطلوبی بر ویژگی ­های کیفی اسپرم پس از انزال داشته و احتمالا باروری گاوها را نیز تحت تاثیر قرار دهد.

انجماد اسپرم, باروری, رادیکال های آزاد, شاخص دما و حرارت