یگانه شهسوار - Department of Biomedical Engineering, Mashhad Branch, Islamic Azad University, Mashhad, Iran
علی طلائی - Medical and Behavioral Sciences Research Center, University of Medical Sciences, Mashhad, Iran
مجید قشونی - Department of Biomedical Engineering, Mashhad Branch, Islamic Azad University, Mashhad, Iran

مقدمه: افسردگی یکی از شایع­ ترین اختلالات اعصاب و روان در میان جوامع بشری است. امروزه، تحریک مستقیم جریان درون­ جمجمه­ ای(tDCS) به عنوان یک روش جدید در درمان افسردگی شدید شناخته شده است. مطالعات زیادی ارتباط بین تحریک مستقیم جریان درون جمجمه­ ای و افسردگی را بررسی کرده ­اند، اما تحقیق در زمینه­ ی تاثیر این روش درمانی بر فعالیت عصبی محدود است.هدف اصلی این تحقیق، ارائه­ ی شاخصی مناسب برای ارزیابی تغییرات ناشی از تحریک مستقیم جریان درون جمجمه ای در فعالیت مغزی بیماران افسرده ، با استفاده از مولفه های پتانسیل­ های وابسته به رخداد مغزی (ERP) است. روش: در این مطالعه، هفت بیمار افسرده­ ی شدید (چهار مرد و سه زن) با میانگین سنی ۳۴/۸۵ و انحراف استاندارد ۴/۲۵ سال شرکت کردند. ابتدا از شرکت­ کنندگان خواسته شد تا پرسش­نامه­ ی افسردگی بک و اضطراب هامیلتون را تکمیل کنند. پس از آن، به مدت پنج دقیقه سیگنال مغزی پایه­ ی هر فرد درحالت چشم بسته و چشم باز در سه کانال Fz،Czو Pz ثبت شد. سپس هم­زمان با ثبت سیگنال مغزی، از آزمودنی­ ها خواسته شد در آزمون استروپ شرکت کنند. این آزمون با۳۶۰ تحریک (۱۲۰ تحریک متجانس، ۱۲۰ تحریک نامتجانس و ۱۲۰ تحریک خنثا) ، در مجموع ۱۲ دقیقه طول می­کشد. پس از ثبت امواج مغزی،، قشر پشتی­ جانبی پیش­ پیشانی (DLPF) نیم­کره­ی چپ بیماران ، با استفاده از تحریک مستقیم جریان درون­ جمجمه­ ای شش روز متوالی ، روزی ۲۰ دقیقه، با جریان یک میلی­ آمپر تحریک شد .در پایان دوره­ ی درمانی، مشابه جلسه­ ی اول ، امواج مغزی بیماران ثبت شد. یافته­ ها: برای تحلیل داده­ ها، پس از حذف نویز و آرتیفکت، با  روش میانگین­ گیری سنکرون ، مولفه­ های پتانسیل­ های وابسته به رخداد مغزی و سپس ، پنج ویژگی متناسب با ضرایب ویولت هر باند فرکانسی این مولفه ها، در هر نوع تحریک استخراج شد. برای انتخاب ویژگی بهینه، بین درصد تغییرات ویژگی­ ها بعد از اعمال تحریک مستقیم جریان درون­ جمجمه­ ای و قبل از آن با درصد تغییرات حاصل از آزمون استروپ افراد( پیش و پس از دوره­ ی تحریک) همبستگی گرفته شد. بر اساس نتایج ، بعد از تحریک مستقیم جریان درون­ جمجمه­ ای، زمان نهفته­ گی مولفه­ یN۴۰۰ به طور معناداری کاهش یافت. همچنین بین بهبود صحت پاسخ­گویی به تحریکات متجانس و نامتجانس و افزایش ضرایب ویولت باند آلفا، همبستگی معناداری به  این شرح مشاهده شد: ۰/۹۰۶۰r= ، ۰/۰۱۲۸p= ،  ۹۵/r=۰ ، ۰۰۳۷=۰/P در کانال Pz. نتیجه­ گیری: طیف توان باند آلفا در ناحیه ­ی پریتال می­تواند با میزان بهبود افسردگی ناشی از اعمال تحریک مستقیم جریان درون­ جمجمه­ ای ارتباط معناداری داشته باشد.

Depression, Transcranial Direct Current Stimulation, Stroop Test, event related potentials, dorsolateral prefrontal cortex, افسردگی, تحریک فراجمجمه­ ای مغز به صورت جریان مستقیم, آزمون استروپ, مولفه­ های پتانسیل­ های وابسته به رخداد مغزی