خدیجه بوذرجمهری - دانشگاه فردوسی مشهد
حمید شایان - دانشگاه فردوسی مشهد
براتعلی خاکپور - دانشگاه فردوسی مشهد
علی طاهری - دانشگاه پیام نور نیشابور

طی سه دهه اخیر پژوهش های گوناگونی در زمینه کارکردها و تاثیرات توسعه روستا- شهرها و شهرهای کوچک در توسعه اقتصادی- اجتماعی کشورهای مختلف انجام شده است. تجربیات محققان ایرانی نشان دهنده نقش تعادل بخش فضایی، ارتقای شاخص های برخورداری روستائیان پیرامون از خدمات زیربنایی و اقتصادی-اجتماعی و تاحدودی افزایش زمینه های اشتغال غیرکشاورزی در این شهرها بوده است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی است و جامعه آماری تحقیق مشتمل بر سه روستا- شهر قدمگاه، خرو و عشق آباد و روستاهای پیرامون آن ها در دو بخش زبرخان و میان جلگه شهرستان نیشابور است و حجم نمونه از ۲۰ روستای انتخابی و با استفاده از فرمول کوکران (۳۱۵۶ خانوار)، ۳۴۲ سرپرست خانوار روستایی تعیین شد. نتایج پژوهش نشان داد ایجاد روستا- شهرها به استناد تحلیل های آماری موجب تعادل فضایی- جمعیتی در ابعاد ناحیه ای شده و با استقرار خدمات متنوع اداری، اقتصادی- اجتماعی و رفاهی در این نواحی، از حدود ۶۰ درصد رفت وآمدهای غیرضروری و پرهزینه روستائیان به مرکز شهرستان جلوگیری نموده و همچنین در افزایش رضایت آن ها و ایجاد دیدگاه مثبت نسبت به توسعه منطقه، ایجاد بیش از ۲۵ نوع شغل جدید (دولتی و خصوصی) و تغییر مکان حدود ۳۰ تا ۸۰ درصد مراکز خرید و فروش محصولات کشاورزی از نیشابور به این شهرها شده است.

روستا-شهر, توسعه روستایی, شهرستان نیشابور