حمید طاهری - دانشیار زبان وادبیات فارسی دانشگاه بین المللی امام خمینی
رمضان تفسیری - دانشجوی دکترای زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه بین المللی امام خمینی ره

عوامل برونی از متغیرهای سبک یک دوره در لایه فرامتن به شمار می رود که خواسته و ناخواسته در اندیشه و زبان پدید آورنده دخل و تصرف دارد. جامعه تیموری که پس از فراز و فرودهای اجتماعی و سیاسی به آرامش نسبی دست یافته است از نظر رشد ادبیات، هنر و تصوف حائز اهمیت تلقی شده و شاعران این دوره با تقلید از سبک و سیاق گذشتگان به ترویج ادب فارسی پرداخته و مکتب ادبی هنری هرات را شکل داده اند. این مکتب علاوه بر جایگاه ادبی، نقطه عطف ادب پارسی کهن محسوب می شود و ویژگی های سبکی منحصر بفرد دارد که از آن جمله می توان به رشد ادب تعلیمی و ساختار زبان تعلیمی عرفان اشاره نمود؛ زیرا در این دوره با توجه به مقتضیات زمانی و مکانی و فراهم آمدن زمینه های رشد اجتماعی، یکبار دیگر ادب فارسی شهرت جهانی پیدا کرد و در پهلوی رنسانس غربی، این مکتب هنری و ادبی شکل گرفت. هدف این مقاله بررسی نقش عوامل برون متنی در ساختار سبک شعر عرفانی این دوره از حیث محتوا و لفظ است که چه متغیرهایی در تحول و ایجاد سبک این دوره نقش ایفا کرده و جریان شعر عرفانی و تجربه های ماورائی را در اختیار تعلیم و تربیت سالکان مکتب تصوف قرار داده است. نگارندگان پس از بررسی متون منظوم این دوره به تحلیل متغیرها و عوامل برون متنی پرداخته اند که در این زمینه تا جای که در بنگاه های اطلاعاتی و ژورنال ها بررسی شده است، تحقیقیصورت نگرفته است و این مقاله در نوع خود بکر می باشد.

عوامل برون متنی، سبک، زبان عرفان، شعر عرفانی، عهد تیموری