محسن موید - گروه زمین شناسی، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز

شواهد زمین شناسی نشان می دهد که باز شدن نئوتتیس بایستی قدیمی تر از پرمین باشد. بعد از تکوین نئوتتیس در راستای NW-SE گسترش در بخشهای مختلف آن یکسان صورت نگرفته است. بطوریکه در بخشهای جنوب شرفی نرخ گسترش زیاد در بخشهای شمالغربی نرخ گسترش کم بوده است و این ویژگی با مطالعه افیولیتهای تیپ ها زربوژیتی عمان و لرزولیتی بخش شمالغرب کشور مشخص شده است. این سبک گسترش باعث تولید فرورانش با سرعت بالا در بخش جنوبشرقی و فرورانش با سرعت کم در بخش شمالغربی این اقیانوس شده است. در این سیستم دو فرورانش متوالی و رو به شمالشرق در نظر گرفته شده است: اولی فرو رانش پوسته اقیانوسی به زیر پوسته اقیانوسی به زیر پوسته قاره ای و تولید ماگماتیسم تیپ حاشیه فعال قاره (ماگماتیسم مروزوئیک حاشیه غربی ایران مرکزی). با توجه به فعال بودن دو زون فرو رانش، می توان دو زوج نوار دگرگونی از این دو سیستم فرورانش را تصور نمود که بعد از خاتمه فرو رانش در کرتاسه و در طول سنوزوئیک، در اثر فرایندهای کوهزائی تصادفی در مجاورت هم قرار گرفته اند (موید، 1380). در این صورت نمیتوان ماگماتیسم ترشیری زونهای ارومیه – دختر و البرز غربی – آذربایجان را به این فرو رانش نسبت داد (موید 1380).