آرش برجسته - گروه زمین شناسی و ژئوتکنیک، دفتر فنی و مهندسی معاونت آب سازمان آب و بر

بررسی ساختگاه سدهای پای پل و جره که اولی در بخش شمال باختری و دومی در بخش خاوری استان خوزستان قرار دارد، نشان میدهد که هرچند هر دو سد بر روی سازند کنگلومرایی بختیاری بنا می شوند ولی دارای ویژگیهای ژئومکانیکی متفاوتی هستند ک ه به گونه ای چشمگیر از زمینساخت ناحیه ای منطقه در بر گیرنده آنها یعنی کمربند زاگرس چین خورده پیروی کرده است. از دیدگاه زمین شناسی ساختاری، سد پای پل در کناره کمربند یاد شده یا بعبارت بهتر در فرو بار دزفول قرار دارد در حالی که سد جزء در بخش میانی این کمربند واقع شده است. تفاوتهای سنگ شناختی سازند بختیاری در دو ساختگاه و همچنین تفاوتهای موجود در عناصر ساختاری محلی قابل توجه است به گونه ای که برای مثال شیب لایه بندی در ساختگاه جره نزدیک به دو برابر مقدار آن در ساختگاهن سد پای پل است . سیستم درزه بندی و ساز و کارهای بوجود آورنده آن، وضعیت الگوی ساختارهای محلی و مولفه های میدان تنش ناحیه نیز در دو منطقه متفاوت است. خطواره های زمینساختی اصلی در محدوده سد پای پل دارای روند خاوری – باختری وساز و کار فشاری با مولفه راستالغز – چپگرد هستند اما در محدوده سد جره، روندهای اصلی در جهت شمال باختری – جنوب خاوری خستند و ساز و کار غالب در آنها، فشارش است. بررسیهای ژئوتکینیک نشان می دهد که مقدار تراوائی کنگلومرای بختیاری در ساختگاه سد پای پل بطور میانگین بین 10 به توان 2- ضربدر 1 تا 10 به توان 2- ضربدر 3 سانتی متر بر ثانیه و در ساختگاه سد جره بدلیل سیمان آهکی تا آهک ماسه ای موجود در سازند فوق کمتر از 1 ضربدر به توان منفی 3 سانتی متر بر ثانیه است. از دیدگاه رده بندی مهندسی سنگ نیز، توده سنگ کنگلومرا در ساختگاه پای پل ضعیف اما در ساختگاه جره بین متوسط تا خوب ارزیابی گردیده است. با توجه به مطالعات انجام گرفته، می توان بیان داشت که ویژگی های ژئومکانیکی کنگلومرای بختیاری در ساختگاه های بررسی شده ، دارای تفاوتهای چشنگیری است که بطور عمده از ویژگی های ساختاری و زمینساخت ناحیه ای مناطق در بر گیرنده آنها ناشی شده است که اثر آن را در سایر ویژگیهای ژئوتکنیکی دو ساختگاه نیز تا اندازه ای می توان مشاهده نمود.