علی خراسانی - پژوهشکده تحقیقات کشاورزی، پزشکی و صنعتی، پژوهشگاه علوم و فنون هسته ای، سازمان انرژی اتمی ایران، صندوق پستی: ۴۹۸-۳۱۴۸۵، کرج ایران
میراحمد موسوی شلمانی - پژوهشکده تحقیقات کشاورزی، پزشکی و صنعتی، پژوهشگاه علوم و فنون هسته ای، سازمان انرژی اتمی ایران، صندوق پستی: ۴۹۸-۳۱۴۸۵، کرج ایران
نجات پیرولی بیرانوند - پژوهشکده تحقیقات کشاورزی، پزشکی و صنعتی، پژوهشگاه علوم و فنون هسته ای، سازمان انرژی اتمی ایران، صندوق پستی: ۴۹۸-۳۱۴۸۵، کرج ایران

از مشخصات مطلوب روش های اندازه گیری رطوبت خاک، دقت، صحت، سرعت، سهولت و توانایی سنجش در عمق آن می باشد. به منظور مقایسه­ی روش های انعکاس سنجی زمانی و ظرفیت سنجی با روش پراکندگی نوترون در اندازه گیری رطوبت خاک، آزمایش مزرعه ای در قالب طرح بلوک کامل تصادفی، به صورت کرت دو بار خرد شده، در سه تکرار (مجموعا دوازده کرت)، در مزرعه­ی تحقیقاتی مرکز آزمایشگاه های آژانس بین ا لمللی انرژی اتمی در سایبرزدورف اتریش بر روی گیاه گوجه فرنگی به اجرا درآمد. دستگاه­های اندازه گیری رطوبت خاک شامل نوترون سنج، انعکاس سنج زمانی و ظرفیت­سنج­های Diviner۲۰۰۰ و EnviroScan به عنوان عامل اصلی، سیستم های مختلف آبیاری شامل آبیاری شیاری و قطره ای (عامل فرعی اول) و اعماق مختلف خاک شامل ◦ تا ۲۰، ۲۰ تا ۴۰ و ۴۰ تا ۶۰ سانتی متر (عامل فرعی دوم) بودند. نتایج نشان داد که رطوبت اندازه گیری شده با نوترون سنج و انعکاس­سنج زمانی در دو تیمار آبیاری شیاری و قطره ای یکسان است. این در حالی است که اختلاف معنی داری در میزان رطوبت اندازه گیری شده با دستگاه های Diviner۲۰۰۰ و EnviroScan ملاحظه شد. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که نوترون سنج یک وسیله­ی قابل قبول و مورد اعتماد با فن­آوری جدید، و دقت ۲± میلی­متر در ۴۵۰ میلی­متر آب خاک تا عمق ۱.۵ متری و روش پراکندگی نوترون، کاربردی­ترین روش برای اندازه­گیری پروفیل رطوبتی خاک و برنامه­ریزی آبیاری می­باشد. انعکاس­سنج زمانی در اغلب خاک­های معدنی بدون نیاز به کالیبراسیون با دقت ±۰.۰۱m۳m-۳ عملکرد خوبی داشته و هم زمان رطوبت و هدایت الکتریکی خاک را اندازه گیری می­کند. در شرایط بالا، دستگاه های Diviner۲۰۰۰ و EnviroScan چندان مناسب نبود ند که این امر می تواند به دلایلی مانند مقادیر اندازه گیری بیش­تر رطوبت خاک، خطای بالای اندازه گیری این دو دستگاه و هم­چنین حساسیت آن­ها به درز و شکاف خاک و تغییرات کم رطوبت خاک در مقایسه با دو دستگاه نوترون سنج و انعکاس­سنج زمانی باشد.

آبیاری, رطوبت خاک, نوترون سنج, انعکاس سنج زمانی, Diviner۲۰۰۰, EnviroScan