احسان چنگیزی - استادیار گروه زبانشناسی، دانشکده ادبیات فارسی و زبانهای خارجی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

در این مقاله، نخست وجه و شیوه­های بازنمایی آن در زبان­ها، معرفی و به نظرات جدید زبانشناسان در طبقه­بندی وجه، و نیز مفهوم آن در علم منطق و سنت مطالعات ادبی اشاره می­شود. پس از آن، برخی مفاهیم وجهی و صورت­های زبانی که بر آنها دلالت دارند، با ذکر مثالهای متعدد از متون فارسی میانه زردشتی معرفی می­گردند. در زبان فارسی میانه زردشتی، وجه از طریق صرف فعل، افعال وجهی، برخی اسم­ها و صفت­ها و برخی ادوات بازنمایی شده است. افزون بر این، افعال، اسم­ها، صفت­ها، ادوات و عبارت­های دیگری نیز هستند که طی روند دستوری­شدگی، به ابزاری برای بازنمایی وجه بدل شده و بر انواع مفاهیم وجهی مانند حدس و گمان، شک و تردید، و قصد و درخواست دلالت داشته­اند. نتیجه این پژوهش آن است که در فارسی میانه، وجه نه فقط از طریق صرف فعل، بلکه از طریق سایر صورت­های زبانی نیز بازنمایی می­شود و گاهی هم از طریق بافت­ جمله­ معلوم می­گردد

فارسی میانه زردشتی, وجه, مفاهیم وجهی, گواه ‍نمایی, بافت