مرتضی مفید بجنوردی - دانشجوی دکتری فیزیولوژی گیاهی، دانشگاه گلستان، گرگان، ایران
مهناز اقدسی - دانشیار فیزیولوژی مولکولی گیاهی دانشگاه گلستان، گرگان، ایران
محمد فاطمی - استادیار سیستماتیک گیاهی، دانشگاه گلستان، گرگان، ایران

کاهوی موجدار (Lactuca undulata Ledeb) گیاهی یکساله از تیره کاسنی است. یکی از مهمترین ترکیب سازنده این گیاه شیکوریک اسید است. هدف از این پژوهش بررسی اثر نوع بستر و شرایط کشت بر مقدار شیکوریک اسید در جمعیت‎های مختلف گیاه کاهوی موجدار است. به این منظور بذرهای جمع آوری شده از مناطق (چشمه علی، قم، میرزابایلو، بیارجمند و فیروزکوه)، در گلدان و در دو نوع بستر خاک مزرعه و خاک جمع‎آوری شده از رویشگاه طبیعی کشت شده و در دو شرایط فضای باز و اتاقک رشد نگهداری شدند. گروهی از گیاهان نیز در کرت‎هایی ۱×۲ متر در مزرعه کشت شدند. این طرح در قالب بلوک های کاملا تصادفی انجام شد. نتایج حاصل نشان داد که بیشترین میزان رشد در نمونه های میرزابایلو که در اتاقک رشد کشت یافته بودند، مشاهده شد. از طرفی دیگر جمعیت‎های چشمه علی، میرزابایلو و فیروزکوه با تاخیر یک ماهه نسبت به جمعیت‎های قم و بیارجمند وارد فاز زایشی شدند. در جمعیت های مورد بررسی، مقدار شیکوریک اسید در گیاهانی که در گلدان و در فضای باز رشد یافته بودند، بیشتر از نمونه هایی بوده که در مزرعه و یا اتاقک کشت رشد یافته بودند. بالاترین مقدار شیکوریک اسید (۲۴/۱ میلی گرم برگرم وزن خشک) در جمعیت فیروزکوه کشت شده در گلدان حاوی خاک منطقه مشاهده شد. بیشترین مقدار کلروژنیک اسید (۹۸/۰ میلی‎گرم بر گرم وزن خشک) و کافئیک اسید (۵۰/۰ میلی‎گرم بر گرم وزن خشک) نیز در جمعیت چشمه علی کشت شده در گلدان حاوی خاک رویشگاه طبیعی مشاهده شد. نتایج حاضر نشان می دهد که در بین جمعیت‎های مورد بررسی تنوع فیتوشیمیایی بالایی وجود دارد.

شیکوریک اسید, کاهوی موجدار (Lactuca undulata Ledeb), کلروژنیک اسید, کافئیک اسید, خاک