فرشته باصری - گروه جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی نور، دانشگاه تربیت مدرس، نور، ایران
مسلم اکبری نیا - گروه جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی نور، دانشگاه تربیت مدرس، نور، ایران
امید اسماعیل زاده - گروه جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی نور، دانشگاه تربیت مدرس، نور، ایران۰۱۲۲-۶۲۵۳۱۰۱-۳

در پژوهش حاضر، ترکیب گیاهی بانک بذر خاک ذخیره گاه شمشاد سی سنگان با استفاده از روش کشت گلخانه ای بررسی شد. نمونه برداری بانک بذر خاک در ۱۵۰ نقطه از رویشگاه در دو دوره زمانی اواخر آبان ماه و اوایل خرداد ماه با استفاده از یک قاب فلزی ۴۰۰ سانتی مترمربعی تا عمق ۵ سانتی متری انجام شد. نتایج نشان داد که در بانک بذر خاک منطقه، تعداد ۶۷ گونه گیاهی متعلق به ۶۳ جنس و ۳۸ تیره گیاهی حضور داشتند. ۴۵ گونه متعلق به ۲۸ تیره در بانک بذر خردادماه و ۵۹ گونه متعلق به ۳۲ تیره در بانک بذر آبان ماه شناسایی شد. تیره های Asteraceae با ۷ گونه (۵/۱۰ درصد)، Lamiaceae با ۶ گونه (۹ درصد)، Poaceae با ۵ گونه (۵/۷ درصد) و Rosaceae با ۴ گونه (۶ درصد)، به عنوان بزرگترین تیره های گیاهی موجود در بانک بذر خاک منطقه بودند که در مجموع ۸/۳۲ درصد از کل گونه ها را شامل شدند. همچنین، نتایج نشان داد که همی کریپتوفیت ها (۴/۲۸ درصد) و کوروتیپ اروپا-سیبری (۹/۲۳ درصد) به ترتیب به عنوان مهم ترین گروه های ساختاری طیف زیستی و فیتوکوریون ترکیب گیاهی بانک بذر خاک منطقه محسوب می شوند. از تعداد کل گونه های شناسایی شده در بانک بذر خاک منطقه، تعداد ۳۰ گونه (۶/۴۴ درصد) فقط در ترکیب گیاهی بانک بذر خاک حضور یافته و اصلا در پوشش گیاهی روزمینی مشاهده نشدند. در این ارتباط، فقط بذور ۱۰ گونه چوبی شب خسب، انجیر، توت، کلهو، داغداغان، لیلکی، شمشاد، اوجا، آزاد و ممرز در بانک بذر خاک منطقه ثبت گردید که از میان آنها فقط ۶ گونه نخست قابلیت تشکیل بانک بذر خاک دایمی را دارند. این موضوع نه تنها شباهت کم بین پوشش گیاهی روزمینی و بانک بذر خاک در اکوسیستم های جنگلی معتدله را تایید می کند بلکه اهمیت مطالعه بانک بذر خاک در معرفی دقیق تر ظرفیت تنوع زیستی گیاهی منطقه را نیز نشان می دهد.

بانک بذر خاک, ذخیره گاه جنگلی سی سنگان, شمشاد, شکل زیستی, فلور, کوروتیپ