عبدالکریم چهرگانی راد - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه بوعلی سینا، همدان
سمیه حاجی صادقیان - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه بوعلی سینا، همدان
فریبا محسن زاده - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه بوعلی سینا، همدان

در این پژوهش مراحل و چگونگی تکوین تخمک و دانه گرده در گیاه Inula aucheriana بررسی گردید. گل ها و غنچه ها در مراحل مختلف نمو برداشت شده، در FAA۷۰ تثبیت و سپس در الکل ۷۰% نگهداری شدند. نمونه ها پس از آماده سازی و قالب گیری در پارافین، با میکروتوم برش گیری گردید. رنگ آمیزی با پریودیک اسید شیف و نیز با هماتوکسیلین انجام گرفت. نتایج نشان داد که در این گیاه بساک ها دارای ۴ کیسه گرده بوده و لایه مغذی آن از نوع پری پلاسمودیومی کاذب است. سیتوکینز همزمان بوده و تترادهای میکروسپور فقط از نوع چهار گوش (تتراگونال) است. دانه های گرده در زمان انتشار دو یاخته ای، دارای سه شکاف رویشی و با تزیینات سوزنی شکل هستند. تخمک از نوع واژگون، تک پوسته ای و کم خورش است. لایه اندوتلیوم از یک ردیف یاخته تشکیل شده است. نمو کیسه رویانی بر اساس الگوی مونوسپوریک و تیپ پلی گونوم صورت می گیرد. پس از تقسیم میوز تترادهای مگاسپور آرایش T شکل دارند. در این گونه، مگاسپور عملکردی موقعیت شالازی دارد. کیسه رویانی ابتدا بسیار کوچک است، به طوری که هسته های آن آرایش خطی فشرده را به خود می گیرند. در جریان بلوغ کیسه رویانی هرچند باریک باقی می ماند، اما رشد طولی درخور توجهی پیدا می کند. هسته یاخته-های آنتی پود حجیم و حالت پلی پلوییدی دارد. بر اساس نتایج این پژوهش،کریستال های سوزنی شکل در سلول های اپیدرم دیواره مادگی مشاهده شد، که از اختصاصات این گونه است. همچنین در سطح بیرونی مادگی نیز کرک های تک رشته ای، تک سلولی و بسیار طویل مشاهده گردید. گزارش حاضر، اولین گزارش دقیق درباره مراحل تکوین تخمک و دانه گرده این گونه است که می تواند در تفکیک آن از گونه های مجاور راه گشا باشد.

دانه گرده, تخمک, مگاسپورزایی, میکروسپورزایی, Asteraceae, Inula aucheriana