ساجد زارع - استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه یزد
فاطمه جمشیدی - دانش آموخته دکتری زبان و ادبیات عربی، دانشگاه یزد

از گذر تحلیل انتقادی محتوای هر کتاب درسی، میزان هدفمندی محتوای کتاب و هماهنگی اهداف آموزشی آن با توانمندی فراگیران در ترازوی نقد و بررسی قرار می­گیرد و از آنجا که شناسایی نقاط قوت و ضعف محتوای آموزشی برای تولید دانش و بهره­برداری از آن در عمل، حائز اهمیت است، می­توان به ضرورت ارزیابی محتوای کتاب­های درسی پی برد تا فرصتی برای تالیف کتاب­هایی هدفمند در جهت تحقق برنامه­های آموزشی فراهم گردد و به تبع آن تاثیرات مثبتی در فرایند آموزش مشاهده شود؛ از این رو در جستار حاضر، مجموعه سه جلدی «العربیه بین یدیک» که یکی از منابع مهم و شناخته شده آموزش زبان عربی به شمار می رود، بر اساس الگوی ویلیام رومی ارزیابی گردید. روش تحقیق در پژوهش پیش رو، توصیف و تحلیل انتقادی و کیفی محتوا است و واحدهای تحلیل شامل جملات متن دروس، تمارین و تصاویر کتاب می­شود. نتایج نشان می­دهد متون کتاب مورد بحث به صورت غیرفعال ارائه شده است و ذهن زبان­آموزان را درگیر نمی­کند، درحالی­که تمارین و تصاویر مندرج در برخی جلدها، حالت پویا دارد و زمینه را جهت کنکاش ذهنی زبان­آموزان و تقویت قوه تحلیل و پرسشگری آن­ها فراهم می­سازد. پس از بررسی و مقایسه کلی سیر تحول و پویایی محتوای کتاب نیز روشن گردید که تمارین تنها در جلد دوم نسبت به جلد اول به سمت پویایی گرایش دارد، اما این سیر صعودی به سوی فعال شدن، در متون و تصاویر جلد دوم و سوم کتاب دیده نمی­شود.

آموزش زبان عربی, تحلیل انتقادی محتوا, کتاب درسی, «العربیه بین یدیک», الگوی ویلیام رومی