علی زرین جو - گروه بیماری شناسی گیاهی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس
مهدی سعادتی - گروه بیماری شناسی گیاهی، دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس
ناصر صفایی - گروه بیماری شناسی گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس
مسعود شمس بخش - دانشگاه تربیت مدرس

در طبیعت احتمال آلودگی گیاهان به بیمارگرهای مختلف در یک زمان امکان پذیر است. در اکثر موارد آلودگی مخلوط ویروس و قارچ منجر به افزایش حساسیت گیاه می شود. در پژوهش حاضر برهمکنش ویروس موزاییک شلغم (turnip mosaic virus, TuMV) یا موزاییک کلم گل (cauliflower mosaic virus, CaMV) با قارچ عامل بیماری ساق سیاه کلزا در رقم طلائیه کلزا بررسی شد. آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی انجام شد و برای مایه زنی ویروس به گیاهان، از برگ های شلغم آلوده به ویروس و به روش مکانیکی و برای مایه زنی قارچ به گیاهان از قرص قارچ عامل بیماری استفاده گردید. در بررسی این برهمکنش ها ، علاوه بر شاخص های شدت علائم بیماری، واکنش های دفاعی آنزیمی (کاتالاز و گایاکول پراکسیداز) و غیر آنزیمی (کاروتنوئیدها و فلاونوئیدها) گیاه نیز سنجیده شد. نتایج به دست آمده نشان داد که شدت علائم ناشی از قارچ عامل بیماری در آلودگی اولیه با ویروس موزاییک شلغم افزایش معنی داری داشت، اما در آلودگی اولیه با ویروس موزاییک کلم گل تغییر معنی داری مشاهده نشد. محتوی کلروفیل، کاروتنوئیدها و فلاونوئیدها در تیمارهای آلوده به بیمارگرهای مورد مطالعه نسبت به تیمار شاهد کاهش معنی-داری و محتوی آنزیم کاتالاز و گایاکول پراکسیداز در تیمارها ی آلوده به بیمارگرهای مورد مطالعه نسبت به تیمار شاهد افزایش معنی داری را نشان دادند. با توجه به اثر هم افزایی قارچ عامل بیماری ساق سیاه کلزا و ویروس موزائیک شلغم در آلودگی مخلوط و گزارش وقوع هر دو عامل بیماری از مناطق زیر کشت کلزا در ایران توصیه می شود رقم هایی برای کشت انتخاب شوند که نسبت به هر دو بیمارگر مقاوم باشند.

پوتی ویروس, کاروتنوئید, پراکسیداز, کاتالاز, کلروفیل