پریسا شریفی نظام آباد - -
سعید نصراله نژاد - -
اکبر دیزجی - -
محمدعلی آقاجانی - -
احمد ندیمی - -

ویروس وای سیب­زمینی (Potato virus Y, PVY)، گونه تیپ جنس Potyvirusاز تیره Potyviridae، از جمله ویروس­های مخرب­ توتون در دنیا می­باشد. به منظور تعیین رابطه کمی بین میزان وقوع و شدت بیماری ناشی از PVY در پنج رقم رایج مورد کشت در مزارع توتون استان گلستان، طی فصل زراعی ۱۳۹۶، تعداد ۱۵ مزرعه توتون در سه شهرستان گرگان، علی­آباد و مینودشت انتخاب و در فواصل زمانی ۱۵ روزه مورد بازدید قرار گرفت. در هر مزرعه ۵۰ بوته انتخاب و شاخص­های وقوع و شدت بیماری در آنها ارزیابی گردید. به منظور ردیابی ویروس از روش DAS-ELISA با آنتی­سرم چند همسانه­ای اختصاصی PVY استفاده شد. درصد آلودگی PVY در بین ارقام مختلف توتون متفاوت بوده و بیشینه و کمینه درصد آلودگی به تریتب در ارقام PVH۰۳ (۶/۳۳ %) و بارلی (۲/۶ %) ارزیابی شد. بر اساس نتایج حاصل از تحلیل آماری داده­ها، بین ارقام توتون در شاخص­های مورد ارزیابی تفاوت معنی­دار بوده و بیشینه و کمینه میانگین شدت علایم در بوته­های آلوده به PVY، به ترتیب در ارقام PVH۰۳ (۴۴/۴) و بارلی (۸۲/۱) مشاهده شد. همچنین مدل ریشه­مربع (در حدود ۶۰ درصد مزارع) با ضریب تبیین متوسط ۳۲/۸۲ درصد و آلومتری (در حدود ۳۰ درصد مزارع) با ضریب تبیین متوسط ۹۰/۸۹ درصد، به عنوان بهترین مدل جهت توصیف روابط بین شاخص­های وقوع و شدت بیماری در مزارع توتون انتخاب شدند. ارقام توتون بر اساس تجزیه­ی واریانس شیب خط رگرسیون مدل ریشه­مربع بین شاخص­های وقوع و شدت بیماری در سه گروه: رقم PVH۰۳ با شیب بالا (۰۰۵/۱)، رقم NC۱۰۰ با شیب متوسط (۷۲۹/۰) و ارقام K۳۲۶، بارلی و باسما با شیب کم (۶۸/۰-۶/۰) قرار گرفتند.

رقم PVH۰۳ توتون, شدت علایم, ضریب تبیین, مدل ریشه مربع, مدل آلومتری