بهمن فاضلی نسب - ۱مربی پژوهشی، پژوهشکده کشاورزی، دانشگاه زابل، زابل، ایران
علیرضا سیروس مهر - ۲استادیار، گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زابل، زابل، ایران
ناصر میرزایی - دانشجو کارشناسی ارشد، اصلاح گیاهان باغی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زابل، زابل، ایران
مراد سلیمانی - پژوهشکده زیست فناوری کشاورزی دانشگاه زابل، زابل، ایران

استفاده از ترکیبات طبیعی ضدمیکروبی و آنتی اکسیدانی مانند اسیدهای آلی، اسانس ها و عصاره های گیاهی می توانند جایگزین مناسب و ایمنی در مواد غذایی و صنایع دارویی باشند. از این رو هدف از این تحقیق ارزیابی میزان فنل، فلاونوئید و خاصیت آنتی اکسیدانی ژنوتیپ های مختلف گیاه کنار بود. در این تحقیق ۱۴ ژنوتیپ بومی گیاه کنار (Ziziphus mauritiana L.) در سال ۱۳۹۵ از مناطق جنوب کشور شامل جیرفت، رودان، میناب و جاسک جمع آوری گردید. میزان فنل و فلاونویید کل بر اساس روش های اسپکتروفوتومتری و ارزیابی عملکرد آنتی اکسیدانی عصاره ها با استفاده از روش DPPH ارزیابی گردید نتایج حاصل از تجزیه داده ها نشان داد که ژنوتیپ گیاه کنار در منطقه رودان از بیشترین میزان فنل کل (۴۱۷/۲۰ میلی گرم در گرم عصاره خشک) و فلاونوئیدکل (۱۱۹/۵۲ میلی گرم در گرم عصاره خشک) برخوردار بود. نتایج حاصل از ارزیابی میزان توانایی به دام اندازی رادیکال های آزاد عصاره هیدرو الکلی برگ و میوه به صورت مجموع نشان داد که ژنوتیپ گیاه کنار در منطقه رودان و سپس ژنوتیپ های گیاه کنار در  شهر تالار به ترتیب با میزان ۰۸۶/۸۳ و ۰۶۴/۸۲ میکروگرم در میلی لیتر ژنوتیپ های برتر بودند. در کل عصاره هیدروالکلی برگ ژنوتیپ های کنار نسبت به میوه از خاصیت آنتی اکسیدانی بیشتر و ژنوتیپ کنار منطقه رودان و سپس ژنوتیپ کنار منطقه تالار، ژنوتیپ های برتر از لحاظ خواص آنتی اکسیدانی بودند. با توجه به میزان بالای خاصیت آنتی اکسیدانی گیاه کنار و همچنین به دلیل خطرات سرطان زایی آنتی اکسیدان های مصنوعی و سنتز شده، پیشنهاد می گردد فرآورده های گیاه کنار مخصوصا کنارهای رودان و تالار به عنوان جایگزینی مناسب بجای مواد نگه دارنده و همچنین می توان از آن ها به عنوان منابع غنی و در دسترس، در صنایع غذایی و داروسازی استفاده کرد.   استفاده از ترکیبات طبیعی ضدمیکروبی و آنتی اکسیدانی مانند اسیدهای آلی، اسانس ها و عصاره های گیاهی می توانند جایگزین مناسب و ایمنی در مواد غذایی و صنایع دارویی باشند. از این رو هدف از این تحقیق ارزیابی میزان فنل، فلاونوئید و خاصیت آنتی اکسیدانی ژنوتیپ های مختلف گیاه کنار بود. در این تحقیق ۱۴ ژنوتیپ بومی گیاه کنار (Ziziphus mauritiana L.) در سال ۱۳۹۵ از مناطق جنوب کشور شامل جیرفت، رودان، میناب و جاسک جمع آوری گردید. میزان فنل و فلاونویید کل بر اساس روش های اسپکتروفوتومتری و ارزیابی عملکرد آنتی اکسیدانی عصاره ها با استفاده از روش DPPH ارزیابی گردید نتایج حاصل از تجزیه داده ها نشان داد که ژنوتیپ گیاه کنار در منطقه رودان از بیشترین میزان فنل کل (۴۱۷/۲۰ میلی گرم در گرم عصاره خشک) و فلاونوئیدکل (۱۱۹/۵۲ میلی گرم در گرم عصاره خشک) برخوردار بود. نتایج حاصل از ارزیابی میزان توانایی به دام اندازی رادیکال های آزاد عصاره هیدرو الکلی برگ و میوه به صورت مجموع نشان داد که ژنوتیپ گیاه کنار در منطقه رودان و سپس ژنوتیپ های گیاه کنار در  شهر تالار به ترتیب با میزان ۰۸۶/۸۳ و ۰۶۴/۸۲ میکروگرم در میلی لیتر ژنوتیپ های برتر بودند. در کل عصاره هیدروالکلی برگ ژنوتیپ های کنار نسبت به میوه از خاصیت آنتی اکسیدانی بیشتر و ژنوتیپ کنار منطقه رودان و سپس ژنوتیپ کنار منطقه تالار، ژنوتیپ های برتر از لحاظ خواص آنتی اکسیدانی بودند. با توجه به میزان بالای خاصیت آنتی اکسیدانی گیاه کنار و همچنین به دلیل خطرات سرطان زایی آنتی اکسیدان های مصنوعی و سنتز شده، پیشنهاد می گردد فرآورده های گیاه کنار مخصوصا کنارهای رودان و تالار به عنوان جایگزینی مناسب بجای مواد نگه دارنده و همچنین می توان از آن ها به عنوان منابع غنی و در دسترس، در صنایع غذایی و داروسازی استفاده کرد.  

آنتی اکسیدان, جنوب ایران, ژنوتیپ, کنار Ziziphus mauritiana L, فلاونوئید, فنل