محمد رحیم رهنما - دکترای جغرافیا و برنامه ریزی شهری، استاد گروه جغرافیای دانشگاه فردوسی مشهد
لیا شاددل - پسادکترای جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه فردوسی مشهد

در مقاله حاضر سه هدف دنبال می شود: بررسی چگونگی توزیع فضایی سلامت اجتماعی بانوان مشهد؛ ارزیابی خودهمبستگی فضایی آن با فضاهای سبز شهری؛ و تعیین عوامل اثرگذار بر حضور بانوان در فضاهای سبز شهری در ابعاد فردی و محیطی. تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش ترکیبی- تبیینی است. در مرحله کمی، برای سنجش سلامت اجتماعی از پرسشنامه کییز استفاده شد و ۶۷۰ پرسشنامه در سطح نواحی شهر مشهد تکمیل شد. در مرحله کیفی، برای تعیین عوامل محیطی اثرگذار، ۱۷ مصاحبه نیمه ساختاریافته انجام گرفت. نتایج نشان داد بر اساس ضریب موران (ضریب ۱۸/۰)، توزیع فضایی سلامت اجتماعی خوشه ای است. خودهمبستگی فضایی سلامت اجتماعی و فضای سبز شهری با آزمون موران دومتغیره ارزیابی شد و  چهار نوع خوشه در سطح مشهد تشکیل شد. در خوشه High-Low ارتباط فضایی معکوس بود. بنابراین، برای شناسایی عوامل اثرگذار بر حضور بانوان در فضاهای سبز شهری، پارک میرزاکوچک خان از این خوشه انتخاب و شعاع عملکرد آن (۹۹۹ متر) مشخص شد و ساکنان این محدوده مدنظر قرار گرفتند. برای تعیین عوامل فردی از آزمون رگرسیون ترتیبی استفاده شد. نتایج نشان داد در میان متغیرهای فردی تحصیلات پایین تر و درآمد بالاتر در سطح خطای کوچکتر از ۰۵/۰ معنیدارند و جهت رابطه آنها مثبت است. در حوزه عوامل محیطی نیز عوامل اثرگذار در سه بعد کالبدی-فضایی، زیباشناختی، و ادراکی- احساسی بررسی شد. بر اساس نتایج، پیشنهادهای لازم برای ارتقای حضور بانوان در فضاهای سبز شهری و در نتیجه بهبود سلامت اجتماعی آنها ارائه شد.

بانوان مشهد, توزیع فضایی, خودهمبستگی, سلامت اجتماعی, فضای سبز شهری