رضا موحدی - گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بو علی سینا، همدان، ایران
فروغ بختیاری همدانی - گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بو علی سینا، همدان، ایران
حشمت اله سعدی - گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بو علی سینا، همدان، ایران

پیشینه و اهداف: بخش کشاورزی از جمله بخش های مهم اقتصادی و اجتماعی کشور است که برای پیشبرد هدف های خود در راستای توسعه کشاورزی و روستایی نیازمند داشتن مدیریت مناسب است. بررسی مدیریت دانش و چابکی سازمانی دو راهکار مهم در مسیر مدیریت سازمان هاست. مدیریت دانش به تلاش هایی اشاره دارد که به طور نظام مند برای تﻘویت فرهنگ یادگیری مستمر و تسهیم دانش در سازمان صورت می گیرد و شامل مولفه های کسب، ذخیره، انتقال و کاربرد دانش است. چابکی سازمانی نیز شامل مولفه های توانایی ایجاد تغییر، انعطاف پذیری، پاسخگویی، همکاری، آموزش و یادگیری در سازمان است. بنابراین هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه مدیریت دانش با چابکی سازمانی در سازمان جهاد کشاورزی استان تهران می باشدروش ها : : این تحقیق ازنظر هدف کاربردی و ازنظر روش گردآوری داده ها از نوع پیمایشی می باشد. جامعه آماری پژوهش شامل ۴۵۰ نفر از کارشناسان جهاد کشاورزی استان تهران بودند که به روش نمونه گیری طبقه ای و با استفاده از فرمول کوکران ۲۰۷ نفر از آن ها به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار تحقیق پرسش نامه استاندارد است که از سه بخش تشکیل شده است: ۱- مشخصات بیوگرافی پاسخگویان، ۲- سوالات مربوط به چابکی سازمانی با تعداد ۲۷ گویه و ۳- سوالات مدیریت دانش با ۲۳ گویه. منبع پرسش نامه استاندارد مدیریت دانش لاوسن (۲۰۰۳) با ۲۳ گویه و ۴ متغیر شامل: کسب دانش با ۴ سوال، انتقال دانش با ۶ سوال، ذخیره دانش با ۶ سوال، و کاربرد دانش با ۷ سوال می باشد که بر اساس طیف پنج گزینه ای لیکرت به بررسی اثر مدیریت دانش می پردازد. پرسش نامه چابکی سازمانی این پژوهش مربوط ژانگ (۲۰۱۲) است که دارای ۲۷ گویه و۴ متغیر شامل: سرعت با ۷ سوال، پاسخگویی ۶ سوال، انعطاف پذیری با ۷سوال، شایستگی با ۷ سوال و بر اساس طیف پنج گزینه ای لیکرت سنجیده می شوند. تحلیل آماری با استفاده از نرم افزار اس پی اس اس و اسمارت پی ال اس انجام شد. متغیرهای اصلی این تحقیق شامل چابکی سازمانی، مدیریت دانش و متغیرهای فردی بودند.یافته ها: نتایج تحقیق نشان داد که بین چابکی سازمانی و مدیریت دانش رابطه معناداری وجود دارد و از میان مولفه های چابکی سازمانی، مولفه «توانایی ایجاد تغییر»، «انعطاف پذیری» و «توانایی پاسخگویی» به ترتیب از مهم ترین تبیین کننده ها بوده و نقش مهمی در این زمینه ایفا می کنند. نتایج در خصوص مولفه مدیریت دانش نیز نشان داد که «کاربرد دانش» با ضریب تاثیر ۹۰۲/۰ بیشترین تاثیر را در تبیین متغیر وابسته مدیریت دانش داشته است. پس از آن به ترتیب مولفه «انتقال دانش»، «کسب دانش»، و «ذخیره دانش» با ضرایب ۸۹۴/۰، ۷۲۰/۰ و ۴۷۴/۰ در رتبه های بعدی قرار گرفتند و این ارتباط مثبت و معنی دار است.نتیجه گیری نتایج این تحقیق نشان داد که با افزایش چابکی سازمانی مدیریت دانش سازمان جهاد کشاورزی استان تهران نیز افزایش می یابد و بالعکس. یعنی با افزایش هرکدام از مولفه های مدیریت دانش، مولفه های چابکی سازمانی نیز افزایش می یابد و سازمان به همان نسبت چابک تر خواهد شد. با توجه به اینکه مهم ترین بعد چابکی سازمانی در این تحقیق «توانایی ایجاد تغییر» بود لذا یک سازمان چابک باید توانایی شناسایی و ایجاد تغییرات در محیط سازمانی را داشته باشد. علاوه بر این، مدیریت نیز خود باید به دنبال تغییر بوده و از آن استقبال کند. در همین راستا، استفاده از برنامه های آموزشی فنون مدیریت تغییر در جهت تحقق چابکی سازمانی پیشنهاد می شود.پیشینه و اهداف: بخش کشاورزی از جمله بخش های مهم اقتصادی و اجتماعی کشور است که برای پیشبرد هدف های خود در راستای توسعه کشاورزی و روستایی نیازمند داشتن مدیریت مناسب است. بررسی مدیریت دانش و چابکی سازمانی دو راهکار مهم در مسیر مدیریت سازمان هاست. مدیریت دانش به تلاش هایی اشاره دارد که به طور نظام مند برای تﻘویت فرهنگ یادگیری مستمر و تسهیم دانش در سازمان صورت می گیرد و شامل مولفه های کسب، ذخیره، انتقال و کاربرد دانش است. چابکی سازمانی نیز شامل مولفه های توانایی ایجاد تغییر، انعطاف پذیری، پاسخگویی، همکاری، آموزش و یادگیری در سازمان است. بنابراین هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه مدیریت دانش با چابکی سازمانی در سازمان جهاد کشاورزی استان تهران می باشدروش ها : این تحقیق ازنظر هدف کاربردی است و ازنظر روش گردآوری داده ها از شیوه پیمایشی استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش شامل ۴۵۰ نفر از کارشناسان جهاد کشاورزی استان تهران بودند که به روش نمونه گیری طبقه ای و با استفاده از فرمول کوکران ۲۰۷ نفر از آن ها به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار تحقیق پرسش نامه استاندارد است که از سه بخش تشکیل شده است: ۱- مشخصات بیوگرافی پاسخگویان، ۲- سوالات مربوط به چابکی سازمانی با تعداد ۲۷ گویه و ۳- سوالات مدیریت دانش با ۲۳ گویه. منبع پرسش نامه استاندارد مدیریت دانش لاوسن (۲۰۰۳) با ۲۳ گویه و ۴ متغیر شامل:  کسب دانش با ۴ سوال، انتقال دانش با ۶ سوال، ذخیره دانش با ۶ سوال، و کاربرد دانش با ۷ سوال می باشد که براساس طیف پنج گزینه ای لیکرت به بررسی اثر مدیریت دانش می پردازد. پرسش نامه چابکی سازمانی این پژوهش مربوط ژانگ (۲۰۱۲) است که دارای ۲۷ گویه و۴ متغیر شامل: سرعت با ۷ سوال، پاسخگویی ۶ سوال، انعطاف­پذیری با ۷سوال، شایستگی با ۷ سوال  و براساس طیف پنج گزینه ای لیکرت سنجیده می شوند. تحلیل آماری با استفاده از نرم افزار اس پی اس اس و اسمارت پی ال اس انجام شد. متغیرهای اصلی این تحقیق شامل چابکی سازمانی، مدیریت دانش و متغیرهای فردی بودند.یافته ها: نتایج تحقیق نشان داد که بین چابکی سازمانی و مدیریت دانش رابطه معناداری وجود دارد و از میان مولفه های چابکی سازمانی، مولفه «توانایی ایجاد تغییر»، «انعطاف پذیری» و «توانایی پاسخگویی» به ترتیب از مهم ترین تبیین کننده ها بوده و نقش مهمی در این زمینه ایفا می کنند. نتایج در خصوص مولفه مدیریت دانش نیز نشان داد که «کاربرد دانش» با ضریب تاثیر ۹۰۲/۰ بیشترین تاثیر را در تبیین متغیر وابسته مدیریت دانش داشته است. پس از آن به ترتیب مولفه «انتقال دانش»، «کسب دانش»، و «ذخیره دانش» با ضرایب ۸۹۴/۰، ۷۲۰/۰ و ۴۷۴/۰ در رتبه­های بعدی قرار گرفتند و این ارتباط مثبت و معنی­دار است.نتیجه گیری: نتایج این تحقیق نشان داد که با افزایش چابکی سازمانی مدیریت دانش سازمان جهاد کشاورزی استان تهران نیز افزایش می یابد و بالعکس. یعنی با افزایش هرکدام از مولفه های مدیریت دانش، مولفه های چابکی سازمانی نیز افزایش می یابد و سازمان به همان نسبت چابک تر خواهد شد. با توجه به اینکه مهم­ترین بعد چابکی سازمانی در این تحقیق «توانایی ایجاد تغییر» بود؛ لذا یک سازمان چابک باید توانایی شناسایی و ایجاد تغییرات در محیط سازمانی را داشته باشد. علاوه بر این، مدیریت نیز خود باید به دنبال تغییر بوده و از آن استقبال کند. در همین راستا، استفاده از برنامه­های آموزشی فنون مدیریت تغییر در جهت تحقق چابکی سازمانی پیشنهاد می­شود.

چابکی سازمانی, مدیریت دانش, سازمان جهاد کشاورزی, سازمان و مدیریت