حمیدرضا روستا - دانشگاه ولیعصر رفسنجان
سمیه عرب پور

آکواپونیک یکی از تکنیک های کشت بدون خاک است که در آن ماهی و گیاه بطور توام پرورش داده می شوند. ریحان گیاهی علفی و متعلق به خانواده نعناع می باشد که اسانس آن عمدتا در صنایع غذایی، دارویی و عطرسازی مورد استفاده قرار گرفته و همچنین دارای خواص ضد میکروبی است. کشت گلخانه ای ریحان، جهت عرضه مداوم ریحان تازه به بازار، به دلیل ارزش بالای اقتصادی و تقاضای زیاد آن در حال گسترش می باشد. به منظور بررسی تاثیر سیستم های کشت بدون خاک بر عملکرد، غلظت عناصر غذایی و میزان اسانس گیاه ریحان آزمایشی بصورت فاکتوریل با دو فاکتور، سیستم (هیدروپونیک و آکواپونیک) و رقم (ریحان سبز و ریحان بنفش) و در قالب طرح پایه کاملا تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. نتایج نشان داد که وزن تر و خشک بخش هوایی و ریشه، ارتفاع، سطح برگ و تعداد گره در هر دو رقم در سیستم هیدروپونیک بیشتر از آکواپونیک بود. شاخص SPAD به طور معنی داری تحت تاثیر سیستم کشت قرار گرفت و میزان آن در سیستم هیدروپونیک ۸۶/۱۲ درصد بیشتر از سیستم آکواپونیک بود. میزان اسانس در بخش های هوایی تحت تاثیر سیستم کشت و رقم قرار نگرفت. پایین بودن غلظت عناصر نیتروژن، فسفر و منگنز احتمالا دلیل کاهش سبزینگی و کاهش رشد گیاهان در سیستم آکواپونیک بوده است. اگرچه بر اساس نتایج فوق رشد گیاهان در سیستم آکواپونیک کمتر از هیدروپونیک بود ولی با این وجود رشد گیاهان در این سیستم رضایتبخش بوده و هیچ گونه علائم ظاهری کمبود در گیاهان مشاهده نشد. احتمالا افزایش تعداد ماهی در واحد حجم آب و افزایش غذادهی می تواند به رفع کمبود جزئی عناصر غذائی در سیستم آکواپونیک کمک کند. بنابراین سیستم آکواپونیک ظرفیت تولید گیاهان داروئی مثل ریحان را دارا می باشد.

آکواپونیک, اسانس, عناصر غذایی, هیدروپونیک, ریحان