رسول آذرمی - مدرس مرکز آموزش کشاورزی پارس آباد مغان
سید جلال طباطبایی - استادیار دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز
علیرضا مطلبی - استادیار دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز
احمد بایبوردی - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی تبریز

نیکل (Ni) یکی از عناصری است که در متابولیسم نیتروژن در گیاه نقش دارد. به منظور بررسی تاثیر نیکل بر رشد و نمو و خصوصیات کمی و کیفی خیار تغذیه شده با منابع مختلف نیتروژن (اوره و نیترات آمونیوم) و غلظتهای مختلف نیکل )۱، ۵/۰، ۰ میلی گرم در لیتر( آزمایشی با طرح فاکتوریل در ۴ تکرار و در دو رقم خیار به نامهای سینا و ویکیما در تیر ماه ۱۳۸۳ در گلخانه آبکشت دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز انجام گردید. غلظت نیتروژن کل در محلول غذایی ۲۰۰ میلی گرم در لیتر از منابع مختلف نیتروژن بود. گیاهان به مدت ۶ ماه نگهداری و هر هفته دوبار میوه ها برداشت و توزین شدند. در آخر آزمایش دو بوته از هر واحد آزمایشی برداشت و تعداد برگ و میوه شمارش و همچنین مقدار فتوسنتز، غلظت نیتروژن کل، سطح برگ، وزن تر و خشک میوه ها اندازه گیری شد. ویژگیهای کیفی خیار از قبیل مواد جامد محلول، pH، قابلیت هدایت الکتریکی (EC) آب میوه و رنگ میوه ها مورد بررسی قرار گرفت. تاثیر سطوح مختلف نیکل بر عملکرد (بر حسب وزن تر میوه) در رقم ویکیما معنی دار بود ولی در رقم سینا معنی دار نشد. حداکثر عملکرد در رقم ویکیما در غلظت ۵/۰ میلیگرم در لیتر نیکل با منبع اوره،۴۵/۱ کیلوگرم و با منبع نیترات آمونیوم، ۵۳/۱ کیلوگرم در بوته بود. مقدار وزن خشک در رقم ویکیما تغدیه شده با اوره و نیکل ۵/۰ میلی گرم در لیتر ۵/۱۶% بیشتر از تیمار بدون نیکل بود، با اینحال در همین رقم در تغذیه نیترات آمونیومی مقدار ماده خشک با افزایش نیکل کاهش یافت. غلظت نیکل برگ با افزایش غلظت نیکل در محلول غذایی بطور معنی داری افزایش یافت و حداکثر غلظت نیکل در گیاهان تغذیه شده با نیترات آمونیوم و سطح نیکل ۱ میلی گرم در لیتر بدست آمد. غلظت نیکل در رقم سینا کمتر، ولی در رقم ویکیما تجمع نیکل بیشتر بود. تاثیر تیمارها بر رنگ میوه در رقم ویکیما معنی دار شد و گیاهان تغذیه شده با اوره و نیکل ۵/۰ میلی گرم در لیتر پررنگ تر بودند. در رقم سینا نوع کود نیتروژنه برEC  آب میوه تاثیر معنی داری داشت. افزایش غلظت نیکل تا ۵/۰ میلی گرم در لیتر در محلول غذائی حاوی اوره بعنوان منبع نیتروژن در بعضی ارقام مثل ویکیما تاثیر مثبت روی عملکرد خیار داشته ولی در بعضی ارقام مثل سینا نه تنها تاثیر مثبت نداشته بلکه باعث کاهش رشد می گردد.

خیار, نیکل(Ni), نیتروژن, آبکشت (هایدروپونیک), عملکرد و کیفیت