شهناز راشدی - دانشجوی دکتری اقلیم شناسی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
سعید جهانبخش اصل - استاد گروه اقلیم شناسی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
علی محمد خورشید دوست - استاد گروه اقلیم شناسی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
غلام حسن محمدی - دکتری اقلیم شناسی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

در این مطالعه به شناسایی ابرهای خزری که مابین ساحل جنوبی دریای خزر و کوهستان البرز شکل می گیرد، پرداخته شد. به این منظور در طول دوره آماری ۱۰ ساله (۲۰۲۰-۲۰۱۰) که ابرهای خزری ۲۷۹ روز رخداد داشته اند، از داده های مشاهداتی، تصاویر سنجنده مودیس، داده های بازکاوی شده ERA۵، NCEP/NCAR و مدل HYSPLIT استفاده شد. یافته ها نشان داد که ابرهای خزری در فصل تابستان (۱/۱۶ روز) با داشتن بیشینه رخداد، تیپ غالب ابرهای تابستانه منطقه ای خزری می باشند که تحت شرایط خاص محیطی و اقلیم سینوپتیک حاکم بر منطقه شکل می گیرند. این ابرها اغلب به صورت ابرهای پایین از نوع ابرهای استراتوس و ابرهای میانی از نوع ابر آلتوکومولوس مشاهده می شوند. بیشینه سهم بارش های سالانه ابرهای خزری در منطقه بیش از ۸۰ میلی متر بوده و بیشینه مقدار آن به ترتیب در فصل های تابستان و پاییز رخ می دهد. در این میان تاثیر مشترک پارامترهای ابر بر بارش ابرهای خزری ۵۷ درصد می باشد. بررسی نقشه های همدیدی نشان داد که با استقرار هسته پرفشار در شمال دریای خزر شرایط مساعدی را برای جریان باد و انتقال رطوبت دریای خزر به سمت سواحل جنوبی فراهم کرده، به طوری که توده هوای مرطوب از طریق صعود اورگرافیکی منجر تشکیل ابر در منطقه می شود. مدل HYSPLIT انتقال رطوبت از روی دریای خزر به منطقه مطالعاتی را تایید کرد.

ابرهای خزری, رشته کوه البرز, صعود اورگرافیک, سواحل جنوبی دریای خزر, مدل HYSPLIT