سمیه واسعی - دانشجوی دکتری حکمت متعالیه دانشگاه فردوسی مشهد
عباس جوارشکیان - دانشیار فلسفه دانشگاه فردوسی مشهد
سیدمرتضی حسینی شاهرودی - استاد حوزه علمیه خراسان و دانشگاه فردوسی مشهد

طبق دیدگاه صدرالمتالهین، نفسیت نفس به تعلق ذاتی آن به بدن است و به همین دلیل، نفس بدون بدن، نفس نیست. اکنون این سوال مطرح می شود که در صیرورت جبلی وجود واحد انسان از عالم الهی به عالم عقل، مثال و ماده، در قوس نزول، و رجوع به غایت نهایی خود در قوس صعود، آیا بدن نیز در تمامی این عوالم وجودی، انسان را همراهی می کند، یا می توان مرحله ای را یافت که در آن، انسان فاقد بدن می شود؟ به عبارت دیگر، آیا با ورود نفس به عالم عقل و بلکه برتر از آن، نفس فاقد بدن می شود؟ این مقاله براساس مبانی وجودشناختی صدرایی، به بررسی حقیقت بدن پرداخته و در موضوع بدن عقلی، به دو نظریه اشاره کرده است. در نظریه ی اول، حقیقت بدن به قوه ی خیال بر می گردد و به دلیل حضور بارز یا کامن قوه ی خیال در تمام مراتب وجودی، انسان همواره بدن دارد و با بدن عقلی و اسمایی، به شکل صور تقدیری متناسب با آن نشئه ها همراه است. بنابر نظریه ی دوم، در ترفع وجودی به عالم عقل، صور تبدیل به معنا می شود، اما بدن عقلی همچنان به معنای تعینی از تعینات نفس، در عالم عقل، پذیرفتنی است.    

نفس, بدن مادی, بدن مثالی, بدن عقلی, بدن اسمایی