محمدباقر آخوندی - Assistant professor of University of Birjand

در اکثر پژوهش ­هایی که به سنجش و ارزیابی دین داری در ایران پرداخته­ اند، از الگوهایی استفاده شده که در بستری غیر از فرهنگ آرمانی اسلام تهیه شده و مناسبت کمتری با معیارهای دین داری یک مسلمان دارند. بر این مبنا، پرسش این است که آیا بر اساس منابع دین، می ­توان الگویی قرآنی برای سنجش و ارزیابی دین داری فرد مسلمان ارائه کرد؟ با فرض وجود چنین امکانی، هدف این تحقیق، استخراج الگوی سنجش دین داری از قرآن مجید با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی، تحلیل گفتمان و نظریه داده بنیاد است. نتایج نشان می دهد الگویی که با این روش به دست می آید، برخلاف الگوهای قبل از خود، دارای هفت مرتبه است: مرتبه اول، دین داری ظاهری. مرتبه دوم، دین داری بی ثبات. مرتبه سوم، دین داری تفصیلی. مرتبه چهارم، دین داری بی ­تردید. مرتبه پنجم، دین داری در تضاد. مرتبه ششم، دین داری خالصانه.­ مرتبه هفتم، دین داری الگوشده. این مراتب، قابل سنجش است که از ضعیف ­ترین تا قوی­ترین مرتبه در پی ­هم قرار می گیرند. ازاین رو، ارتقا از مراتب پایین ­تر به بالا­تر، با احراز شاخص های مرتبه بالا امکان پذیر است. توجه به سنجه مراتب دین داری، نشان داد که این الگو و سنجه مربوط به آن، از اعتبار و روایی بالایی در جامعه نمونه برخوردار است.

the Qur'an, religiosity, levels of religiosity, model of religiosity