آرمینه کاظمی سنگدهی - دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران
احمد گلی - استاد دانشگاه شهیدمدنی آذربایجان
ناصر علیزاده خیاط - استاد دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

آرمینه کاظمی سنگدهی*احمد گلی **ناصر علیزاده خیاط*** چکیدهآشنایی زدایی از مفاهیم کاربردی نقد ادبی فرمالیسم روسی است. بر مبنای این نظریه، کار شاعر یا هنرمند، آشنایی زدایی در کلام و شعر است. ازآنجایی که کثرت کاربرد، به عادی شدن مسائل زیبایی شناسی و بی تاثیرشدن لذت شاعرانه ی مخاطب منجر می شود؛ هنرمند وظیفه دارد با بهره گیری از شگردهای زبان شاعرانه، غبار عادت را از کلام و شعر بزداید و به درک عمیق تر مخاطب از اثر ادبی و هنری کمک کند. بی تردید در عرصه ی شعر و ادب، بدون بهره گیری از اشعار شاعران پیشین، آفرینش شعری نو امکان پذیر نیست. در بازآفرینی سروده های متقدمین، ارتباط اجزای ساختار، جنبه های ادبیت متن، وجه غالب و برجسته سازی موتیف های خاص متون کهن دستمایه ی شاعران قرار می گیرد تا با بیانی دیگر به مضمون آفرینی و ترکیب سازی واژگانی بپردازند. قرن هاست که فرهنگ و ادبیات سرزمین ما، تحت تاثیر غزلیات حافظ است. پیوند شعر معاصر با غزلیات حافظ در تمام انواع شعر، سنتی، نیمایی، سپید و گفتار دیده می شود. در این پژوهش با رویکرد ساختاری و به شیوه ی توصیفی- تحلیلی، آشنایی زدایی های شعر معاصر از غزلیات حافظ بررسی شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که شاعر معاصر در بسیاری موارد با بهره گیری از انواع هنجارگریزی، اشعار خواجه را به سبک و سیاق خویش تغییر می دهد و با توجه به اهداف شاعرانه ی خویش به آشنایی زدایی دست می زند و گاه به ساخت واژگانی تازه می پردازد و گاه به مضامین غزلیاتش از زاویه ای دیگر می نگرد تا ضمن برجسته سازی وجوه غالب اشعار حافظ، مخاطب را به شگفتی وادارد.  * دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان  armineh.kazemi@gmail.com (نویسنده ی مسئول)** استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان  ah.goli@yahoo.com*** استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان  nasser.alizadeh@gmail.com  تاریخ دریافت مقاله: ۱۵/۶/ ۱۴۰۰                   تاریخ پذیرش مقاله: ۲۱/۱/۱۴۰۱ 

آشنایی زدایی, حافظ, شعر معاصر, فرمالیسم روسی