محمد حسن فطرس - دانشگاه بوعلی سینا همدان ، دانشیار دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی
مهدی فردوسی - دانشگاه بوعلی سینا همدان، کارشناس ارشد اقتصاد، دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی
حسین مهرپیما - دانشگاه بوعلی سینا همدان ، کارشناس ارشد اقتصاد، دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی

امروزه، مسئله آسیب های منتهی به تضیع و تخریب محیط زیست -که بیشتر پیامد اقدامات و فعالیت های انسان هستند- از مهم ترین مسائل جهانی است که جوامع بشری اعم از توسعه یافته و یا توسعه یابنده با آنها مواجهند. اهمیت این موضوع نه تنها از جنبه زیست محیطی و آثار آن بر روی سامانه های (سیستم های) منابع طبیعی، بلکه از نظر اقتصادی نیز دارای اهمیت است. بنابراین، کم و کیف محیط زیست در فرایند توسعه پایدار نقش و جایگاه اصلی را دارد. رشد اقتصادی و افزایش جمعیت - بویژه جمعیت شهرنشین - مستلزم مصرف بیشتر انرژی است. ایران به عنوان کشوری در مسیر توسعه و توسعه یابنده، برای دستیابی به رشد مستمر توام با حفظ محیط زیست، لازم است به مبحث شدت انرژی و گسترش شهرنشینی همراه با مسئله جمعیت توجه کند. این پژوهش با استفاده از روشهای اقتصادسنجی، از جمله رویکرد یوهانسن-یوسیلیوس، به بررسی آثار متغیرهای تولید ناخالص داخلی، شهر نشینی، جمعیت و شدت انرژی برروی آلودگی هوا در طی دوره ۱۳۴۶-۱۳۸۵ در ایران می پردازد. نتایج، مبین تاثیر مثبت و معنادار متغیرهای شدت انرژی، رشد شهرنشینی و جمعیت بر انتشار گاز دی اکسیدکربن است. ازیافته های دیگر تحقیق، تایید فرضیه منحنی زیست محیطی کوزنتس در ایران برای دوره مورد بررسی است. به این معنی که رشد اقتصادی در ابتدا- از جمله با افزایش مصرف انرژی-باعث افزایش آلودگی هوا شده است. اما با تداوم رشد که از جمله بهبود روشهای استفاده از انرژی را موجب شده، کاهش شدت انرژی را در پی داشته و میزان آلودگی هوا به آهستگی رو به نقصان گذاشته است.

EKC, Energy Intensity, Johansen-Juselius cointegration procedure, population, urbanization