پری خلیفی - دانشکده علوم زمین، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
عطاء الله ندیری - استادیار گروه زمین شناسی دانشگاه تبریز
اسفندیار عباس نوین پور - گروه علوم زمین، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
مریم قره خانی - گروه علوم زمین، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

در طی سالهای اخیر، فرونشست زمین در آبخوانها به یکی از مشکلات جدی زیست محیطی در اثر افزایش فعالیت های کشاورزی و صنعتی تبدیل شده است. رشد جمعیت باعث استفاده بیش از حد منابع آب زیرزمینی در برخی مناطق ایران شده و نتیجه آن ظهور پدیده فرونشست در این نقاط از جمله دشت اردبیل می باشد. بنابراین شناسایی مناطق محتمل فرونشست و کنترل و مدیریت این مناطق می تواند به درک بهتر این پدیده پیچیده و جلوگیری احتمالی از خسارات ناشی از آن بیانجامد. دراین پژوهش رهیافت جدیدی با استفاده از هفت پارامتر موثر بر فرونشست برای تعیین محدوده های مستعد فرونشست زمین پیشنهاد شده و کارایی چهارچوب پیشنهادی در آبخوان دشت اردبیل، مورد بررسی قرار گرفته است. در این چهارچوب هفت پارامتر موثر در فرونشست شامل افت سطح آب زیرزمینی، محیط آبخوان، تغذیه، پمپاژ، کاربری اراضی، ضخامت آبرفت و گسل به صورت لایه رستری تهیه شده و بعد از رتبهدهی و وزندهی شاخص پتانسیل فرونشت محاسبه شد که مقدار آن برای دشت اردبیل بین ۸۰ تا ۱۵۴ به دست آمد. با توجه به عدم قطعیت موجود در وزنهای کارشناسی، از الگوریتم ژنتیک برای بهینه سازی وزن های داده شده استفاده شد. نتایج حاصل از آن با فرونشست بدست آمده از تصاویر راداری ارزیابی شده با شواهد صحرایی مقایسه شد و مشخص گردید چهارچوب بهینه شده، نتایج نسبی بهتری ارائه می دهند و قسمت های جنوب و جنوب شرقی دشت پتانسیل آسیب پذیری بالایی را نشان می دهد.

چهارچوب عملی, پتانسیل فرونشست, آبخوان دشت اردبیل, آب زیرزمینی, تصاویر راداری