رحیم محمدزاده - دانشجوی دکتری علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید چمران اهواز
مصطفی چرم - دانشیار گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید چمران اهواز
عبدالامیر معزی - دانشیار گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید چمران اهواز
مجتبی نوروزی مصیر - استادیار گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید چمران اهواز

در این مطالعه اثر دو نوع ماده آلی شامل کود گاوی و کمپوست بقایای باگاس نیشکر بر روی شکل­های شیمیایی کادمیم خاک در طول سه دوره زمانی روز مورد بررسی قرار گرفت. نمونه خاک با اسپری کردن محلول نمک کادمیوم به سطح آلودگی ۵۰ میلی­گرم کادمیم بر کیلوگرم خاک رسیده و پس از گذشت ۹۰ روز، مقادیر ۲۵ و ۵۰ تن در هکتار از مواد آلی مذکور به خاک اضافه گردید. سپس در زمان­های ۱، ۳۰ و ۶۰ روز پس از اضافه کردن مواد آلی، برخی ویژگی های شیمیایی و نیز شکل های شیمیایی کادمیم در نمونه­های خاک بر اساس روش عصاره­گیری دنباله­ای تسیر تعیین شدند. نتایج نشان داد که بیشترین شکل کادمیم در همه تیمارها به شکل کربناتی اختصاص داشت و بر اثر استفاده از هر دو نوع ماده آلی و به ویژه کود گاوی، مقدار کادمیم متصل به مواد آلی و نیز کادمیم محلول و تبادلی به دلیل افزایش مقدار کربن آلی کل (TOC) و محلول (DOC) به طور معناداری (p < ۰.۰۵) افزایش یافت و مقدار کادمیم متصل به کربنات­ها به ویژه در خاک تیمار شده با ۵۰ تن در هکتار کود گاوی به طور معناداری (p < ۰.۰۵) کاهش یافت. از طرف دیگر در همه نمونه­های خاک، اثر گذشت زمان تنها بر مقدار کادمیم متصل به مواد آلی و کربنات­ها معنادار شد. افزودن هر دو نوع ماده آلی و به ویژه کود گاوی باعث کاهش معنادار (p < ۰.۰۵) درصد فاکتور تحرک کادمیم از ۶/۵۷ درصد در تیمار شاهد  به ۹/۴۳ و ۸/۴۰ درصد به ترتیب در تیمارهای ۲۵ و ۵۰ تن کود گاوی و ۶/۴۹ و ۹/۴۶ درصد در تیمارهای ۲۵ و ۵۰ تن در هکتار کمپوست باگاس شد. در نهایت چنین نتیجه­گیری شد که افزودن کودهای دامی و بقایای گیاهی پوسیده شده به خاک باعث کاهش اجزاء با زیست­فراهمی بالای کادمیم، به­ویژه اجزاء کربناتی، نسبت به سایر شکل­های شیمیایی این فلز و متعاقبا کاهش تحرک کادمیم در خاک شدند.

انکوباسیون, جزءبندی, زمان, کادمیم, مواد آلی