یوسف حسن زاده - ۱- استاد، گروه مهندسی آب، دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه تبریز
نازیلا کاردان - ۲- استادیار، گروه مهندسی عمران، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان
مهران حسن زاده - ۳- دانشجوی دکتری ژئوتکنیک، دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه تبریز
جواد زمانیان - ۴- دانش آموخته کارشناسی ارشد سازه های هیدرولیکی، دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه تبریز

ضربه قوچ یکی از پدیده­های مخرب هیدرودینامیکی است که در بیشتر ایستگاه­های پمپاژ، خطوط انتقال آب و نیروگاه­های برق آبی ایجاد می­شود. وقوع این پدیده باعث ایجاد فشارهای غیرعادی و بروز پدیده کاویتاسیون شده و در نهایت با ترکیدن لوله­ها موجب خرابی کلیه قسمت­های سیستم می­شود. بنابراین بررسی دقیق پدیده ضربه قوچ، به­عنوان یکی از مراحل اولیه و اصلی طراحی به­شمار می­رود تا با شناخت کامل اثر آن، تاسیسات هیدرولیکی از خطرات این پدیده مصون بمانند. برای کنترل اثرات سوء این فرآیند، روش­ها و تجهیزات متعددی پیش­بینی شده است. در بعضی از مواقع به­کارگیری یک روش کافی است ولی در پاره­ای از موارد ترکیب دو یا چند روش ضروری به­نظر می­رسد. در مقاله حاضر، پدیده ضربه قوچ در ایستگاه پمپاژ فشار قوی جنوب شهر مشهد مورد مطالعه قرار گرفته و معادلات حاکم بر پدیده با اعمال روش مشخصه تحلیل گردیده­اند. به­منظور مقایسه تاثیر روش­های مختلف در کنترل فشارهای ناشی از ضربه قوچ، ایستگاه پمپاژ مورد نظر با در نظر گرفتن وجود چرخ طیار، محفظه هوا، مخزن موج­گیر و ترکیبی از محفظه هوا و مخزن موج­گیر مورد بررسی قرار گرفت. با توجه به نتایج حاصل شده، کاربرد محفظه هوایی به­عنوان بهترین روش کنترل فشارهای ناشی از ضربه قوچ قابل توصیه می­باشد.

ایستگاه پمپاژ, روش مشخصه, ضربه قوچ, محفظه هوایی