عبداله طاهری تیزرو - ۱- دانشیار گروه مهندسی منابع آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان
نصرالدین پارسافر - ۲- دانشگاه آزاد اسلامی، واحد همدان، باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، همدان
امین ترنجیان - دانشجوی دکتری مهندسی منابع آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان

در این تحقیق، با استفاده از بعضی روش­های قطعی و زمین­آمار از قبیل کریجینگ، فاصله معکوس، چندجمله­ای موضعی و توابع پایه شعاعی، تغییرات فصلی و مکانی عنصر کادمیوم در آب­های زیرزمینی دشت همدان-بهار واقع در استان همدان مورد بررسی قرار گرفت. به این منظور از ۳۰ حلقه چاه در چهار فصل تابستان، پاییز و زمستان ۱۳۸۱ و بهار ۱۳۸۲ نمونه­گیری به­عمل آمد. به­منظور تحلیل فصلی و مکانی کیفیت عناصر مورد بررسی در آبهای زیرزمینی از امکانات نرم­افزاری زمین آمار ArcGIS نسخه ۱۰ استفاده گردید. معیارهای ارزیابی میانگین خطای مطلق (MAE)، ریشه میانگین مربع خطا (RMSE) و انحراف استاندارد عمومی (GSD)، با استفاده از روش اعتبارسنجی متقابل بود. نتایج این تحقیق نشان داد که مدل چند جمله­ای موضعی، روش کریجینگ (با توابع ساده و گسسته)، روش کریجینگ (با مدل­های احتمالی و شاخص) و کریجینگ (با مدل­های احتمالی و شاخص) به­ترتیب بهترین روش برای تخمین غلظت کادمیوم در فصل­های تابستان، پاییز، زمستان و بهار می­باشند. همچنین روش کریجینگ (با مدل­های احتمالی و شاخص) در فصل­های تابستان و پاییز و روش توابع پایه شعاعی در فصل­های زمستان و بهار به­عنوان نامناسب­ترین روش­ها تعیین گردیدند. نتایج ارزیابی نشان داد، بهترین روش انتخاب شده در یک مقطع زمانی را نمی­توان برای سایر فصل­ها نیز استفاده نمود. همچنین غلظت کادمیوم در فصل تابستان در شمال دشت و در فصل بهار در شمال شرقی دشت بالا بود. این غلظت در فصل پاییز در تمام دشت برابر ۲/۰ میکروگرم بر لیتر و در فصل زمستان از سمت شرق به غرب روبه افزایش مشاهده گردید.

آب های زیرزمینی, دشت همدان- بهار, روش قطعی, زمین آمار, کادمیوم