کیومرث عباسی - دانشجوی سابق کارشناسی ارشد گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
محمدرضا نیشابوری - استاد گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
شاهین اوستان - دانشیار گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
عباس احمدی - استادیار گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز

فرسایش خاک نه تنها به عنوان تهدیدی برای رفاه بشر بلکه تهدید جدی برای حیات او شناخته شده است. جوامع بشری با درک اهمیت این موضوع اقدامات متعددی برای کنترل فرسایش اتخاذ کرده اند. پژوهش حاضر روی اثرات شیب، شدت بارندگی و نوع پوشش خاک بر روان آب و رسوب حاصله از فرسایش انجام یافته است. ۲۴ آزمایش با استفاده از شبیه ساز باران روی نمونه خاک حساس به فرسایش جمع آوری شده از منطقه بناب واقع در شمال غرب ایران انجام گرفت. برای هر آزمایش تقریبا ۱۱۰ کیلوگرم خاک پس از گذراندن از الک ۷۶/۴ میلی متری در داخل سینی فلوم به ابعاد ۱/۰×۱×۱ متر قرار داده شد و مسطح گردید. تیمارهای آزمایش عبارت از دو شیب ۵% و ۲۵%، دو شدت بارش ۴۰ و ۸۰ میلی متر در ساعت و دو نوع پوشش / اصلاح کننده خاک از جمله هیدرومالچ، پلی آکریل آمید و خاک بدون پوشش بود. طرح آزمایش به صورت فاکتوریل و بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی اجرا شد. در هر آزمایش در طول ۳۰ دقیقه بارش ایجاد شده افزایش حجم رواناب، رسوب و اتلاف عناصر N، P، K خاک در رواناب و رسوب اندازه گیری گردید. هیدرومالچ و پلی آکریل آمید هر دو در کاهش رواناب و رسوب موثر بودند. هیدرومالچ مقادیر رسوب را عملا حذف و حجم رواناب را حدود ۴۵ درصد کاهش داده است. مصرف پلی اکریل آمید به مقدار ۲۵ کیلوگرم در هکتار در مقایسه با هیدرومالچ تاثیر کمتری در کاهش فرسایش خاک داشت، اما نسبت به شاهد مقادیر رسوب را ۳۰ تا ۶۲ درصد، رواناب را ۵ تا ۸ درصد پایین آورده است. در مورد اتلاف عناصر N، P،K  هیدرومالچ و پلی آکریل آمید با تاثیر مثبتی که در کاهش میزان رسوب و رواناب داشتند بطور معنی دار موجب کاهش اتلاف عناصر مذکور شدند.

اتلاف عناصر غذایی, پلی آکریل آمید, رسوب, رواناب, شبیه ساز باران, هیدرومالچ