اسدالله حجازی - استادیار گروه ژئومورفولوژی دانشگاه تبریز
صغری اندریانی - دانشجوی دکتری مدیریت محیطی دانشگاه تبریز و دانش آموخته RS & GIS
فرهاد الماس پور - کارشناس ارشد RS & GIS شرکت آب منطقه ای آذربایجان شرقی
ابوالفضل مختاری اصل - کارشناس ارشد اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری آذربایجان شرقی

چکیده سیل به­ عنوان مخرب ترین پدیده طبیعی در ایران، همه ساله تلفات جانی و خسارات مالی بسیاری در نقاط مختلف کشور به­ بار می آورد. هدف از تحقیق حاضر تعیین مناطق حساس به وقوع سیلاب در حوضه آبریز لیقوان چای می باشد. برای این منظور با توجه به عوامل موثر در وقوع سیل، لایه های اطلاعاتی منطقه اعم از شیب، فاصله از آبراهه، گروه هیدرولوژیکی خاک، شماره منحنی، ارتفاع رواناب، لیتولوژی، کاربری و پوشش اراضی، تراکم آبراهه، ضریب گراویلیوس در هر یک از ۲۳ زیرحوضه موجود با توجه به بررسی نقشه ها، گزارش ها، تصاویر ماهواره ای و بررسی های میدانی تهیه گردید. تمامی لایه های اطلاعاتی با توجه به میزان تاثیرگذاری معیارهای مذکور و زیرمعیارهای آن ها با نظر کارشناسی وزن­دهی گردید. جهت وزن­دهی به معیارها از روش سلسله مراتبی و برای وزن­دهی به زیرمعیارها، فازی­ سازی صورت گرفت. سپس با استفاده از روش تصمیم گیری چند معیاره و روش ترکیب خطی وزن­دار (WLC) پهنه ­بندی خطر وقوع سیل در پنج کلاس استخراج گردید. نتایج حاصله نشان می دهد که ۲۸ درصد از مساحت کل حوضهدر کلاس خطر زیاد و خیلی زیاد واقع شده است و از لحاظ مکانی این پهنه ها تقریبا در ورودی محدوده شهر تبریز قرار دارند. با توجه به این که هر سال به­ دلیل وقوع سیل در مناطق ورودی شهر تبریز آسیب ها و خسارت های جانی و مالی زیادی وارد می شود لازم است اقدامات اساسی در بالادست حوضه به­ ویژه در مناطق با پهنه سیل خیزی بالا صورت گیرد. این اقدامات را می توان در راستای اجرای برنامه های مدیریت جامع حوضه آبریز، مدیریت ریسک سیل و آبخیزداری برنامه ریزی نمود به­ گونه ای که در دراز مدت علاوه بر بهبود وضعیت پوشش گیاهی در سطح حوضه، منجر به کاهش آسیب های جانی و مالی وارده گردد.

واژگان کلیدی: لیقوان چای, سیلاب, ارتفاع رواناب, مدل ترکیب خطی وزن دار