سمیه نوری - کارشناس ارشد تربیت بدنی دانشگاه اصفهان
غلامعلی قاسمی - استادیار دانشکده تربیت بدنی دانشگاه اصفهان
عبدالکریم کریمی - استادیار دانشکده توانبخشی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان
حمید صالحی - استادیار دانشکده تربیت بدنی دانشگاه اصفهان
خلیل خیام باشی - دانشیار دانشکده تربیت بدنی دانشگاه اصفهان
سمیه علی زمانی - عضو هیئت علمی دانشگاه شیخ بهایی اصفهان

مقدمه: با توجه به تنوع شیوه های درمانی برای کمردرد ، هنوز توافق نظر درباره ی موثرترین روش درمانی وجود ندارد. هدف از انجام این پژوهش، مقایسه برنامه تمرینی منتخب و درمان با نگرش خود درمانی با استفاده از کتابی نوین در درمان کمردرد با عنوان"کتاب کمر"[۱] می باشد.مواد و روش ها: ۲۹ بیمار با تشخیص کمر درد مزمن در این پژوهش شرکت کردند که به صورت تصادفی در دو گروه تمرین درمانی (۱۷بیمار) و خود درمانی بوسیله" کتاب کمر" (۱۲ بیمار) قرار گرفتند. گروه تمرین درمانی با تشخیص پزشک تمرینات منتخب فلکسوری، اکتنسوری و تمرینات ثبات کمر را دریافت کردند و گروه خود درمانی ملزم به خواندن "کتاب کمر" و رعایت مفاد آن گردیدند. طول مدت درمان برای هر دو گروه ۶ هفته در نظر گرفته شد. میزان درد و ناتوانی به ترتیب بوسیله  شاخص بصری درد وس[۲] و پرسشنامه ناتوانی عملکردی اوسوستری[۳] ارزیابی شد. یافته ها با استفاده از آزمون تی زوجی و تی مستقل در سطح معناداری  ۰۵/۰ تحلیل شد.نتایج: نتایج این مطالعه نشان داد که تمرین درمانی باعث کاهش معنادار در میزان درد )۰۰۱/۰ (p<وبهبود ناتوانی)۰۰۱/۰= (p  بیماران گروه تمرین شده است در حالیکه گروه " کتاب کمر" در دو متغیر درد و ناتوانی بهبود معناداری را نسبت به قبل از دوره درمان نشان ندادند) ۰۵/۰ (p>. همچنین مقایسه بین دو گروه برای متغیرهای درد و ناتوانی تفاوت معناداری را از نظر آماری با یکدیگر نشان دادند.بحث: تمرین درمانی روشی موثر در درمان کمردرد مزمن می­باشد. همچنین نتایج تحقیق نشان داد که تمرین درمانی بیش از خوددرمانی به وسیله "کتاب کمر" در درمان کمردرد مزمن تاثیر دارد. از این رو به نظر می­رسد تمرین درمانی به این شکل بتواند روشی موثر در درمان کمردرد مزمن به شمار رود.کلید واژه: کمردرد مزمن، تمرین درمانی، کتاب کمر.