تیمور سهرابی - دانشیارگروه مهندسی آبیاری و آبادانی، دانشکده مهندسی آب و خاک، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران
بابک جهان جو - دانشجوی سابق کارشناسی ارشد گروه مهندسی آبیاری و آبادانی
عباس کشاورز - عضو هیات علمی سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی

آبیاری جویچه­ای در اراضی کشاورزی با خاک قابل فرسایش و شیب زیاد باعث فرسایش و تلفات خاک از سطح جویچه­ها و ایجاد مسائلی از قبیل کاهش میزان نفوذ آب می شود. اخیرا محققان کاربرد ماده شیمیایی پلی اکریل آمید (PAM) را به صورت محلول در آب جهت کنترل فرسایش و تلفات خاک از جویچه­ها و افزایش نفوذ آب پیشنهاد کرده اند. به منظور بررسی اثر این ماده، آزمایشی با استفاده از آزمون فاکتوریل در طرح بلوک های تصادفی شامل سه جریان ورودی ۶/۰ ، ۸/۰ و ۰/۱ لیتر در ثانیه به جویچه و دو تیمار PAM  به ترتیب ۵ پی پی ام،  ۱۰پی پی ام و تیمار شاهد با سه تکرار در زمینی بدون کشت از مزرعه تحقیقاتی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران انجام گرفت. آزمایش­ها در خاک لومی سیلتی در جویچه­هایی به طول ۱۴۰ و عرض ۷۵/۰ متر و با شیب طولی ۱ درصد در دو نوبت آبیاری انجام شد که در آبیاری اول تیمار PAM اعمال و اثر آن بر میزان تلفات خاک از جویچه بررسی شد و در آبیاری دوم تیمار PAM اعمال نگردید و تنها تاثیر تیمار در آبیاری نوبت اول بر فرسایش و تلفات خاک از جویچه،  بررسی شد. تیمار ۱۰پی پی ام اثر مطلوبی از نظر کنترل تلفات خاک و افزایش میزان نفوذ داشته است. در این آزمایش مشخص شد که افزودن PAM در آب آبیاری میزان تلفات خاک را از جویچه حدود ۷۸ درصد کاهش و میزان کل نفوذ در جویچه را حدود ۴۶ درصد نسبت به تیمار شاهد افزایش می­دهد. در آبیاری دوم بدون کاربرد تیمار PAM  میزان تلفات خاک از جویچه حدود ۵۵ درصد نسبت به تیمار شاهد کاهش نشان می­دهد. نتایج تجزیه و تحلیل آماری تاثیر PAM را بر میزان نفوذ و تلفات خاک از جویچه نشان می­دهد به این ترتیب که ترکیب تیمار ۱۰ پی پی ام و جریان ورودی ۶/۰ لیتر در ثانیه از لحاظ کاهش تلفات خاک از جویچه و ترکیب تیمار۱۰ پی پی ام و جریان ورودی یک لیتر در ثانیه از لحاظ افزایش میزان نفوذ در سطح ۵ درصد معنی­دار هستند.