جعفر نیکان - استادیار مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی.
محسن مروتی - دانشیار بخش آفات گیاهی موسسه ی تحقیقات گیاهپزشکی کشور.

چکیده همدان یکی از استان های پیشروی کشور در تولید محصولات گلخانه ای به­ویژه خیار می­باشد.به منظور کنترل آفات، سمپاشی­های­ مکرردر گلخانه­ها صورت می­گیرد که یکی از پیامد­های آن نگرانی­های ناشی از باقی­مانده ی آفت­کش­ها در این محصولات است. در این مطالعه میزان باقی­مانده ی نه آفت­کش (کلروپیریفوس، ایمیداکلوپراید، دیکلرووس، مالاتیون، دیازینون، پیریمیکارب، تترادیفون، بروموپروپیلات و متالاکسیل) در ۳۹ نمونه ی خیار گلخانه­ای جمع­آوری شده از سطح استان همدان با روش کروماتوگرافی گازی طیف سنجی جرمی و روش کروماتوگرافی مایع  تعیین گردید. نتایج نشان داد که  همه ی نمونه­ها حداقل به یکی از آفت­کش های مورد بررسی  آلودگی داشتند. در ۵/۳۷ درصد نمونه­ها میزان باقی­مانده بالاتر از مرز بیشینه مانده بود. باقی­مانده ی آفت­کش های بروموپروپیلات، تترادیفون و پیریمیکارب در هیچ­یک از نمونه ها بالاتر از حداکثرحد مجاز نبود. میانگین باقی­مانده ی آفت­کش های دیازینون، کلرپیریفوس، دیکلرووس و مالاتیون در خیار گلخانه ای استان همدان بالاتر از بیشینه مانده و به ترتیب ۵۴/۹، ۸۴/۴، ۷۴/۳ و۹۳/۱برابر حد مجاز آنها بود. این نخستین گزارش از وضعیت باقی­مانده ی آفت­کش ها در محصولات کشاورزی استان همدان می­باشد.

واژه­ های کلیدی: مرز بیشینه ی مانده, کروماتوگرافی گازی طیف سنجی, کروماتوگرافی مایع, باقیمانده ی آفتکش ها, خیار