افسانه محمدیانفر - دانشجوی سابق کارشناسی ارشد، گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زابل
محمد رضا اصغری پور - گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زابل
علیرضا سیروس مهر - گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زابل
محمود رمرودی - دانشیار، گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زابل

این تحقیق به منظور تدوین شاخصی برای کمی کردن میزان پایداری بوم شناختی نظام کشاورزی گندم در شهرستان تربت جام در سال ۱۳۸۹ انجام شد. اطلاعات مربوط به این نظام کشاورزی شامل سنجه­های اجتماعی-اقتصای، کود و مواد شیمیایی، تولید محصولات زراعی و دامی، مدیریت بقایای گیاهی، آب و آبیاری، تنوع گونه ای کشاورزی، شخم و مکانیزاسیون و مدیریت علف های هرز بود. میانگین امتیاز شاخص پایداری در این نظام ۵/۶۲ بود. در میان سنجه­های مورد مطالعه، تولید محصولات دامی، مدیریت علف های هرز، مدیریت بقایای گیاهی و تنوع گونه­ای کشاورزی به ترتیب با ۸۸/۰ ، ۶۴/۲، ۹۲/۳ و ۶/۴۴ درصد، پایین ترین امتیاز را داشتند. نتایج رگرسیون گام به گام پس رونده نشان داد که مهم ترین عوامل تعیین کننده شاخص پایداری در این نظام زراعی، عملکرد گندم، سطح زیر کشت گندم، درآمد زراعی، دسترسی به نهاده­ها، دسترسی به وام، تنوع آفت کش­های شیمیایی، تنوع گونه­ای زراعی و دسترسی به کارشناسان و مروجان بوده است. بررسی نقاط بحرانی این نظام نشان داد که برای بهبود پایداری آن،آموزش کشاورزان، اصلاح مدیریت تولید محصول، مدیریت منابع آب و کمک به ثبات اقتصادی کشاورزان از اولویت برخوردار هستند.

سنجه های پایداری, کمی کردن پایداری, نظام تولید گندم