سحرسادات شاکری مقدم - دانشجوی کارشناسی ارشد ژنتیک، گروه زیست شناسی، دانشکده علوم پایه، موسسه آموزش عالی آل طه، تهران، ایران
سهامه محبی - استادیار گروه زیست شناسی، دانشکده علوم پایه، موسسه آموزش عالی آل طه، تهران، ایران
سمیه عرب زاده - استادیار گروه زیست شناسی، دانشکده علوم پایه، موسسه آموزش عالی آل طه، تهران، ایران
کیوان سعیدفر - استادیار، پژوهشکده سل و بیماری های ریوی، بیمارستان مسیح دانشوری

کرونا ویروسها باعث طیف وسیعی از عفونتهای دستگاه تنفسی میشوند. در اواخر دسامبر ۲۰۱۹ یک بیماری پنومونی تنفسی در چین گزارش شد که سندرم حاد تنفسی sars- cov- ۲ نام گرفت. این بیماری پاندمی جدیدی از کرونا ویروسهاست که سلامت جهانی را تهدید میکند. در بیشتر بیماران، فعالیت ویروس کرونا از ریه ها آغاز می شود. با پیشرفت بیماری، ممکن است ذات الریه شدید، نارسایی تنفسی، عفونت خون و از کار افتادن اندامهای بدن مثل قلب و ریه و در نهایت مرگ رخ دهد. بدن در اثر حضور یک مهاجم ویروسی برانگیخته و برای رفع آسیب و ترمیم بافت ریه، سلولهای ایمنی در قسمت ریه دست به کار میشود. هنگامی که این فرایند التهابی عملکرد طبیعی خود را داشته باشد، فقط محدود به مناطق آلوده است. اما گاهی سیستم ایمنی از کنترل خارج شده و تمام سلولهایی که سر راه خود می بیند از جمله بافتهای سالم را از بین میبرد. بنابراین سیستم ایمنی به جای اینکه آسیب را کمتر کند، آن را تشدید میکند؛ مواد زائد بیشتری در ریه ها جمع می شود؛ ذاتالریه تشدید میشود و کم کم میتواند منجر به نارسایی تنفسی شود. یکی از راه های پیشنهادی برای درمان این بیماری استفاده از داروی رمدسیویر است که تاثیر آن هنوز به صورت قطعی تایید نشده و گروهی از پزشکان نگران عوارض احتمالی این دارو هستند. با توجه به علایم بالینی بیماران و فرآیندهایی مانند ریزش مو و تخریب بافتی احتمال میرود نفوذ ویروس به سلولها سبب تغییراتی در مسیر مرگ برنامه ریزی شده سلولها شود؛ بنابراین بررسی اثرات دارو در مسیر آپوپتوز سلولی میتواند برای دستیابی به روشهای نوین درمانی کمک بزرگی کند. بدین منظور، نمونه خون سی بیمار مبتلا به کرونا قبل و بعد از درمان با داروی رمدسیویر و نیز نمونه خون بیست فرد سالم دریافت شده و استخراج RNA و سنتز cDNA صورت گرفت. سپس تغییرات بیان ژن caspase ۸ به عنوان یکی از ژنهای کلیدی مسیر آپوپتوز سلولی، در بیماران مبتلا به کووید، قبل و بعد از درمان با داروی رمدسیویر مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد ژن caspase ۸ در بیمارانی که با داروی رمدسیویر تحت درمان قرار گرفته اند نسبت به گروه کنترل افزایش بیان ۲.۵ برابری داشته و این افزایش بیان از نظر آماری معنا دار است(.(p<۰.۰۰۰ بر اساس یافته ها به نظر می رسد درمان با این دارو در افزایش فرآیند مرگ برنامه ریزی شده سلول دارای نقش کلیدی است که می تواند سلول های جوان را تحت تاثیر قرار دهد.

کرونا، آپوپتوز، مرگسلولی، covid-۱۹، Caspase۸