ساره خزائلی - دانشجوی دکتری دانشکده مهندسی صنایع، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران
هادی صاحبی - استادیار دانشکده مهندسی صنایع، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران
رمضان کلوندی - استادیار سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی، همدان، ایران
محمدسعید جبل عاملی - استاد دانشکده مهندسی صنایع- دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران

با توجه به شرایط جغرافیایی کشور، صنعت گیاهان دارویی می­تواند در مسیر گسترش درآمدهای غیرنفتی کشور مورد توجه قرار گیرد. با مطالعه ادبیات موضوع در کشورهای هند، آفریقا، آمریکا و ایران و بررسی میدانی زنجیره تامین گیاهان دارویی در اولویت برنامه­ریزی در اسناد بالادستی، فعالیت رسمی در شبکه تامین گیاهان دارویی در کشور دیده نشده است. گیاه دارویی رازیانه تولیدی ایران، رتبه و سهم بالایی در جهان دارد و یکی از خاستگاه­های آن در کشور، استان همدان، شهرستان رزن است. در این مقاله، به برنامه­ریزی شبکه زنجیره تامین گیاهان دارویی با دو نوع محصول تازه و خشک شده در چهار سطح تامین، فرآوری، توزیع و مشتری برای محصول رازیانه استان همدان از دو بعد سود و کیفیت محصول پرداخته­شده است. مدل­سازی، از نوع برنامه­ریزی ریاضی دوهدفهMILP  است که در آن تصمیمات مکانیابی مراکز فرآوری و مراکز توزیع، تخصیص مراکز توزیع به مشتریان و تعیین میزان کالای حمل شده بین مراکز در سطوح مختلف و تخصیص روش حمل مناسب بین مراکز در سطوح شبکه زنجیره تامین محقق می­شود. روش تحقیق کمی و از نوع مطالعه موردی است. نوآوری اصلی تحقیق به­کارگیری ویژگی کیفی محصول و نرخ واکنش شیمیایی آن در برنامه­ریزی زنجیره تامین است. همچنین، تحقیق حاضر یک تحقیق کاربردی است. اعتبارسنجی مدل براساس داده­های واقعی در سال ۱۳۹۷ برای محصول رازیانه انجام شده است. تحلیل حساسیت بر روی نتایج، نشان داد مدل از صحت و اعتبار برخوردار است. نقاط موثر در برنامه­ریزی تعیین شد و پاسخ­ مساله در یک نقطه موثر نشان داده شده است. نتایج تحقیق تنها برای محصولات میوه و سبزیجات با عمر محدود و نرخ زوال ثابت در طول زمان قابل استفاده است. همچنین، این تحقیق می­تواند برای گیاهان دارویی در اولویت برنامه ریزی سند ملی گیاهان دارویی استفاده شود. در راستای گسترش تحقیق، در تحقیقات آتی می­توان پارامترهای غیرقطعی مانند میزان عرضه، تقاضا و همچنین، برنامه­ریزی چند محصولی و شبکه صادرات محصول را نیز مورد بررسی قرارداد.

طراحی شبکه زنجیره تامین, کیفیت, گیاه دارویی رازیانه