حامد محمودی - کارشناسی ارشد فناوری اطلاعات سلامت، دانشگاه علوم پزشکی مازندران ، آمل، ایران
احسان نبوتی - دانشیار، گروه مدیریت اطلاعات سلامت، دانشگاه علوم پزشکی کاشان، کاشان، ایران
نجیبه محسنی معلم کلائی - کارشناسی ارشد فناوری اطلاعات سلامت، مرکز روانپزشکی وسوختگی زارع، دانشگاه علوم پزشکی مازندران ، ساری، ایران
مهرداد فرز ندی پور - استاد گروه مدیریت اطلاعات سلامت، دانشگاه علوم پزشکی کاشان، کاشان، ایران
حسین اکبری - استادیار گروه آمار زیستی، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی کاشان، کاشان، ایران

سابقه و هدف: ارزیابی نسخ پزشکان، یکی از بهترین راههای بررسی الگوی تجویز دارو در هر کشوری می‎باشد که با استفاده از آن الگوی نسخه نویسی، شرایط اپید میولوژیکی و هزینه های دارویی منطقه مشخص می شود. این مطالعه با هدف بررسی روند تجویز آنتی بیوتیک برای بیماران سرپایی همزمان با اجرای برنامه پزشک خانواده شهری و نظام ارجاع در شهرستان بابل از استان مازندران انجام شد.روش پژوهش: این مطالعه توصیفی به صورت گذشته نگر روی داده های مربوط به سال های ۱۳۸۹ تا ۱۳۹۷ انجام شد. کلیه نسخ پزشکان خانواده شهری شهرستان بابل موجود در پایگاه داده اداره کل خدمات درمانی استان مازندران به صورت سر شماری وارد مطالعه شد. داده های این مطالعه با استفاده از نرم افزار SQL Server، گزارش گیری و تحلیل شد. در نهایت با استفاده از آمار توصیفی، میانگین اقلام دارویی در هر نسخه (مجموع تعداد اقلام دارویی تجویز شده به تعداد کل نسخ)، درصد فراوانی تجویز آنتی بیوتیک ( نسبت نسخ حاوی آنتی بیوتیک به کل نسخ)، فراوانی گروه های آنتی بیوتیکی تجویز شده (مجموع اقلام آنتی بیوتیک مربوط به هر گروه آنتی بیوتیکی) و هزینه داروهای آنتی بیوتیک تجویزی (مجموع هزینه مربوط به آنتی بیوتیک های تجویز شده)، محاسبه شد. یافته ها: در این مطالعه ۴.۲۸۴.۱۷۱ نسخه تجویز شده توسط پزشکان خانواده شهری شهرستان بابل بررسی و تحلیل شد. یافته های این مطالعه نشان داد، میانگین اقلام دارویی در هر نسخه و درصد تجویز آنتی بیوتیک از ۳/۴ قلم و ۴۹% در سال ۱۳۸۹ به ۲/۸ قلم و ۳۲% در سال ۱۳۹۷ رسیده است. گروه های آنتی بیوتیکی پنی سیلین با میانگین ۵۴/۸% (متوسط تعداد گروه آنتی بیوتیکی پنی سیلین تجویز شده از سال ۱۳۹۷ - ۱۳۸۹) و سفالوسپورینها ۳۹/۹%، پرتجویزترین گروه های آنتی بیوتیکی بودند. کپسول آموکسی سیلین ۵۰۰ میلی گرم با میزان ۱۳/۱% (متوسط تعداد اقلام آنتی بیوتیک تجویز شده از سال ۱۳۸۹تا ۱۳۹۷)، مترونیدازول ۲۵۰ میلی گرم با میزان ۱۰/۲% و سیپروفلوکساسین ۵۰۰ میلی گرم با میزان ۲/%۸، بیشترین اقلام آنتی بیوتیک تجویز شده در سال های ۱۳۸۹ تا ۱۳۹۷بودند. همچنین روند نسبت هزینه نسخ حاوی آنتی بیوتیکی به کل نسخ دارویی از ۲۲% در سال ۱۳۸۹ به ۵/۵% در سال ۱۳۹۷ رسیده بود. نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان داد، روند تجویز اقلام دارویی، درصد تجویز آنتی بیوتیک ها و هزینه تجویز آنها، پس از اجرای طرح پزشک خانواده شهری در شهرستان بابل کاهش یافته است. این میزان از میانگین کشور ایران پایین تر، اما همچنان از میانگین جهانی بالاتر می باشد. براساس نتایج این مطالعه مشخص شد، اجرای طرح پزشک خانواده شهری می تواند در کاهش تجویز دارو به ویژه آنتی بیوتیک ها موثر واقع شود.

روند تجویز، آنتی بیوتیک، پزشک خانواده، ارزیابی نسخ پزشکان