ملیحه بقال پور - مسئول امور املاک و مستغلات شهرداری منطقه هفت شیراز و کارشناس ارشد حقوق بین الملل، شیراز، ایران

شهرهای کهنسال و دارای تمدن دیرینه، اسنادی گویا و گرانبها از پیشینه و وارستگی ملی و یادبودهای ارزنده ای از گذشتگان هستند که آگاهی بر دگرگونی ها و تحولاتی که با گذشت روزگار بر این شهرها وارد شده و نگاهداری از میراث نیاکان و آنچه از گذشته به یادگار مانده، از ضروریات ملی است. شیراز یکی از کهن ترین و برجسته ترین شهرهای ایران به شمار می رود که هنوز هم در گوشه و کنار این شهر انعکاسی از زندگی پیشینیان هویدا است. بافت تاریخی شیراز با قرارگیری در مرکز شهر و با مساحتی حدود ۳۶۰ هکتار یکی از مناطق ارزشمند شیراز محسوب می شود که موجودیت این منطقه به پیش از اسلام و حتی به قبل از دوره هخامنشیان بازمی گردد. بافت تاریخی شیراز که خاستگاه اولیه این شهر بوده در دورانی به عنوان مناسب ترین مکان برای سکونت بوده و تا سال ۱۳۲۲ بخش قابل توجهی از جمعیت شهر را در برگرفته است. معماری این منطقه موجب شده که از تمامی بافت های تاریخی در شهرهای کهن کشور متمایز باشد. با این حال برخی معتقد هستند در چند سال گذشته این بافت باارزش و تاریخی به دلیل وجود برخی از مشکلات اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی با نبود رسیدگی به معضلات دچار فرسودگی شده به گونه ای که جاذبه و هویت خود را از دست داده است. این پژوهش با هدف بهبود کیفی فضای شهری شیراز با تاکید بر توسعه مولفه های عمرانی در بافت تاریخی درب شاهزاده شیراز به تاثیرپذیری از اصول شهرسازی و عمرانی مبتنی بر سلیقه شهروندان و با بهره گیری از روش پیمایشی پرداخته شده است. برای این امر پس از شناخت عوامل موثر، به بررسی کیفی فضای شهری در بافت تاریخی و وضع موجود در حوزه شهرداری شیراز توسط داده های توصیفی حاصل از پرسشنامه در راستای آزمون فرضیات، توسط نرم افزار SPSS و مدل سلسله مراتبی به تجزیه و تحلیل داده ها پرداخته شده است. نتایج مشاهدات نشان می دهد که معضلاتی در زمینه ی نورپردازی، عرض معابر، دسترسی، امنیت، فضای سبز، فقدان جذابیت محیطی و مواردی از این قبیل در بافت تاریخی شیراز وجود دارد. نتایج توصیفی حاصل از پرسشنامه نیز نشان دهنده نظر مثبت عابرین در زمینه ضعف ها و معضلات مذکور در بافت تاریخی شیراز دارد، امری که رفع نقایص آن موجب بهبود کیفی قابل توجه فضای شهری شیراز در بافت تاریخی خواهد بود.

کلمات کلیدی: بازسازی، نوسازی و بهسازی بافت فرسوده، بهسازی کیفیت شهری، محله تاریخی درب شاهزاده شیراز، مبانی خاص معماری، ریشه های فرهنگی، بافت فرسوده تاریخی، جاذبه های خاص فرهنگی.