مریم شعبانی - دانشجوی دکتری جامعه شناسی مسائل اجتماعی ایران، گروه علوم اجتماعی، دانشگاه مازندران، بابلسر
نادر رزاقی - دانشیار دانشکده علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه مازندران، بابلسر

شهروند علمی به شهروندی اطلاق می شود که اطلاعات علمی وی باعث می شود در برابر دولت برای خود حقوق و وظایف ویژه ای قائل شود و از جمله این حقوق، حق مشارکت علمی است. در نتیجه ما با شهروندانی فعال سروکار داریم که در تصمیم گیری ها و سیاست گذاری های علمی کاملا مشارکت می کنند. این پژوهش در صدد پاسخ به این سوال بوده که آیا شهروندی علمی در میان شهروندان تهرانی شکل گرفته است یا خیر؟ برای پاسخ به سوال مذکور دو بعد مهم شهروندی علمی مدنظر بوده است: فهم عمومی و درگیری عمومی در مسائل مختلف علم و فناوری. پژوهش، پیمایشی بوده و با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای متناسب با حجم، ۲۰۴ نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. جمعیت هدف مطالعه هم کلیه شهروندان با سن ۱۶ سال و بالاتر ساکن شهر تهران بوده اند. در یک شمای کلی باید گفت که نمود شهروندی علمی، درگیری عمومی شهروندان است. نتایج ابعاد درگیری عمومی نشان می دهد که شهروندی علمی به لحاظ کیفیت شکل گرفته است. به عبارتی درهم تنیدگی ابعادی چون عضویت، حقوق و همچنین مشارکت در میان پاسخگویانی که بیان نموده اند در انجمن های علمی عضو هستند کاملا آشکار است اما به لحاظ کمیت می توان مدعی شد که در جامعه مورد مطالعه هنوز شهروندی علمی تعمیم پیدا نکرده است. درباره نتایج تحلیلی پژوهش هم می توان گفت که فهم عمومی، نقش پررنگی در درگیری عمومی شهروندان دارد و بنابراین عنصر آگاهی در ترویج شهروندی علمی که به لحاظ کمی هنوز شکل نگرفته می تواند تاثیرگذار باشد.

فهم عمومی, درگیری عمومی, علم و فناوری, شهروندی علمی