کاظم استادی - پژوهشگر مطالعات اسلامی.

از گذشته ی دور تا کنون، کتاب هایی درباره توقیعات امام زمان (ع) نوشته شده است. در منابع حدیثی شیعه امامیه، حدود صد توقیع از امام زمان (ع) موجود است که بیشتر آن ها در کتاب های «کمال الدین» صدوق و «الغیبه» طوسی نقل شده اند. در این میان، جدای از گزارش داستان توقیع امام زمان (ع) پیرامون فتوای فقهی شیخ مفید (که متنی از آن در دسترس نیست و هم روایتی متاخر و موضوع است)، فقط دو توقیع منسوب به شیخ مفید، برای عصر غیبت کبری گزارش شده است؛ که البته برخی از اندیشمندان، در انتساب و اعتبار آن ها، تشکیک نموده اند. با توجه به این که تاکنون پژوهش مستقلی پیرامون اعتبار این توقیعات شیخ مفید (موجود در کتاب احتجاج) صورت نگرفته است؛ اکنون لازم است بررسی گردد که: ۱ اسناد روایی و نسخه ای این توقیعات چگونه هستند؟ ۲ متن آن ها در منابع شیعی، چه سابقه ای دارند؟ ۳ اعتبار توقیعات شیخ مفید در احتجاج، در چه حدی هستند؟ ۴ آیا این توقیعات از نظر انتساب به شیخ مفید، قابل قبول هستند؟ در پژوهش حاضر، ضمن بررسی اسناد و تحلیل داده ها، مشخص شد که به دلایل متعددی، این توقیعات عصر غیبت کبری، از امام زمان (ع) و برای شیخ مفید نیستند و انتساب توقیعات به ایشان نادرست و بی اعتبار است.

تفسیر عسکری, شیخ مفید, احتجاج, توقیعات, امام زمان (ع)