علی اصغر سپاهی گرو - دانشگاه بوعلی سینا
صدیقه سلامی - دانشگاه بوعلی سینا
مینا - دانشگاه بوعلی سینا

دایک­های پگماتیتی و آپلیتی موجود در مجموعه­ی پلوتونیک الوند و سنگ­های دگرگون مجاورتی نزدیک به این توده (هورنفلس­ها) آخرین فاز ماگمایی در این منطقه است. در فواصل دورتر از توده­ی الوند نیز، دایک­های پگماتیتی- آپلیتی به درون سنگ­های دگرگون ناحیه­ای منطقه نفوذ کرده­اند. تورمالین­های موجود در دایک­های الوند، به­صورت گرهک­های کروی، هم رشدی­های گرافیکی تورمالین- فلدسپار و تورمالین- کوارتز و تورمالین­های خورشیدی (لوکسولیانیت) دیده می­شود، اما در پگماتیت­های مناطق زمان­آباد- منگاوی اغلب به صورت تورمالین­های یوهدرال پگماتیتی دیده می­شود. تورمالین­های موجود در این دایک­ها در گروه تورمالین­های قلیایی قرار می­گیرند و از لحاظ ترکیبی دارای ترکیب شورل- دراویت هستند. با توجه به روندهای مشاهده شده در نمودارها، واکنش­های جانشینی انجام گرفته در این تورمالین­ها شامل {(Mg,Fe)Na}-۱{, Al  }، جانشینی Al در موقعیت Y و AlNa-۱Mg-۱ است. بر اساس ویژگی­های ژئوشیمیایی این تورمالین­ها، مثل متغیر بودن نسبت Fe/(Fe+Mg)، قرار گرفتن برخی از نمونه­ها در حد فاصل بین دو بردار تهی شده از قلیایی­ها و پروتون­زدایی، قرار گرفتن تعدادی از نمونه­ها در خارج از این دو بردار و طیف گسترده­ی F در تورمالین­های مورد بررسی؛ هر دو فرایند ماگمایی و گرمابی در تشکیل این تورمالین­ها نقش داشته­اند. تورمالین­های یاد شده وابسته به گرانیتوئیدهای فقیر از لیتیم، پگماتیت­ها و آپلیت­های وابسته هستند.

geochemistry, tourmaline, magmatic, hydrothermal solutions, Alvand, Hamedan., ژئوشیمی؛ تورمالین؛ ماگمایی؛ گرمابی ها؛ الوند؛ همدان.