آزاده عظیمی اترگله - دانشجوی کارشناسی ارشد پژوهش هنر، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

جامعه شناسی ادبیات، رابطه میان آثار ادبی و جامعه را بررسی می کند. تحلیل جامعه شناسی ادبیات، تقریبا روشیجدید در مطالعات ادبی است؛ که ارتباط بین ساختار و محتوای اثر ادبی با ساختار و رویدادهای جامعه ای که اثر در آنخلق شده را مورد بررسی قرار می دهد. پیروان این روش معتقدند که هنر و جامعه به یکدیگر وابسته اند؛ و یافتن روابطبین آن ها موجب درک عمیق تر اثر هنری می گردد. این مسئله به ویژه در رشته تئاتر که هنری کاملا اجتماعی است،ملموس تر می باشد؛ زیرا با مردم ارتباط مستقیم دارد. مقاله حاضر، زندگی مردمی را بررسی می کند که به خاطر ظلمطبقه قدرتمند جامعه، گرفتار فقر و بدبختی شدهاند اما به جای مبارزه، سعی دارند که خود را با شرایط موجود وفقدهند. پرسش اصلی مقاله این است که نویسنده ی اثر به عنوان فردی از طبقه روشنفکر و سیاسی جامعه، چگونهایدئولوژی این طبقه را در اثر خود بازتاب داده و چه راه حلی به مخاطب ارائه داده است؟ هدف از این پژوهش، یافتنپیوندهای میان نمایشنامه «آنجا که ماهی های سنگ می شوند» و اوضاع اجتماعی دورهای است که این اثر در آن خلق شده. روش تحقیق، توصیفی تحلیلی و روش گردآوری مطالب، کتابخانه ای بوده و تجزیه تحلیل یافته ها، کیفی است.نتایج بدست آمده نشان می دهند که نویسنده اثر سعی داشته تا مردم را به آگاهی، خودشناسی و خودباوری برساند تابدین طریق آگاهی جمعی در جامعه برقرار کند. با این حال چون نویسنده به سبک واقع گرا پایبند است، ایدئولوژی خودرا بر نمایشنامه تحمیل نکرده و تصمیم نهایی را به مخاطب واگذار کرده است . اما نویسنده اطمینان دارد که آگاهی لازمرا به مخاطب داده است. بنابر این مخاطب تصمیم درست را خواهد گرفت و برای بهبود وضعیت جامعه، در برابر ظلم به پاخواهد خاست.

جامعه شناسی، نمایشنامه، آنجا که ماهی ها سنگ می شوند، خسرو حکیم رابط