ثمینه نیک پور - کارشناس ارشد معماری از دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی

محوطه های تاریخی در جهان گاه با مقوله بازدید کننده بیش از حد مواجه می شوند و گاه با چالش نیاز به بازدید کننده. میتواناذعان داشت که در راستای حفاظت و توسعه پایدار بافت باستانی هر دو مضمون (undertourism و overtourism) برای جوامع محلی نوعی تهدید محسوب میشوند. با این حال نبود گردشگر در زندگی یک بافت تاریخی در طولانی مدت موجبات استهلاک مکانمربوطه را فراهم میآورد، از این روست که منشور ها و بیانیه های جهانی در صدد احیا و باززنده سازی میراث فرهنگی ملموس، و مقابله بافراموش شدگی آثار تاریخی دهه ها در تلاش بوده و هستند. یکی از مواردی که در نشست ایکوموس بدان پرداخته شده، «پارکهایباستان شناسی» می باشند. پارک باستان شناسی پتانسیل به نمایش گذاشتن ظرفیت های یک محوطه تاریخی، چه با رویکرد آموزشی و چه با رویکرد حفاظتی دارا میباشد. ضرورت این نوشتار در ادامه حادثه ای بود که در ابتدای سال ۱۴۰۲ ، داخل حریم بافت تاریخی به وقوعپیوست؛ در واقع یک مالک خصوصی اقدام به خاکبرداری عمیق داخل عرصه ربع رشیدی نموده و موجبات نگرانی علاقه مندان به اینمیراث گرانقدر را فراهم آورد. این جستار راه برون رفت از اینگونه تجاوزات محلی را تنها در تولد دوباره این مجتمع زیستی کهن با عنوانپارک علم و فن آوری و جذب بازدید کننده از طریق ایجاد جذابیت های بصری مدرن مد نظر داشته و بیداری و فعالیت در شب و روز راچاره کار میداند. این مقاله با رویکرد توصیفی- تحلیلی و روش کتابخانه ای - میدانی به معرفی نمونه های موفق احیای بافت تاریخی بااحداث کاربریهای فعال بر روی بافت باستان شناسانه درکشورهای کهن پرداخته و در نهایت پیشنهادات مربوط به احیای بافت از طریقتجدید حیات در شب به دلیل پتانسیل بالای آن در نبود آلودگی نوری و صوتی و تبدیل عرصه ربع به صحنه تئاتر بزرگ و متناسب بااهداف خواجه رشیدالدین را ارائه داده است.

بافت تاریخی، حفاظت پایدار، پارک باستان شناسی، هتل موزه، موزه باستان شناسی، پارک علم و فنآوری در بافت تاریخی ربع رشید ی