صغری کی بندری - دانشجوی دکتری مهندسی جنگل، گروه جنگلداری و اقتصاد جنگل، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران
احسان عبدی - دانشیار، گروه جنگلداری و اقتصاد جنگل، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران
زاهد شاکری - پژوهشگر، گروه تعاملات اکولوژیک- اجتماعی در بوم سازگان های کشاورزی، دانشکده علوم کشاورزی ارگانیک، دانشگاه کاسل، ویتسن هاوزن، آلمان
وحید اعتماد - دانشیار، گروه جنگلداری و اقتصاد جنگل، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران

رفتار مکانیکی ریشه پوشش گیاهی به طور چشمگیری سازوکار مسلح سازی خاک و پایداری دامنه را تحت تاثیر قرار می دهد. هدف این پژوهش، تعیین ویژگی های مکانیکی ریشه نهال برخی گونه های درختی در بخش نمخانه جنگل خیرود بود. برای اندازه گیری ویژگی های مکانیکی ریشه از سه گونه افراپلت (Acer velutinum Boiss.)، ممرز (Carpinus betulus L.) و راش (Fagus orientalis Lipsky.)، ده نمونه به طور کامل از خاک خارج شد. سپس تعداد کافی نمونه ریشه از هر گونه جمع آوری شد و آزمایش های مکانیکی روی آنها انجام گرفت. نتایج نشان داد که در هر سه گونه با افزایش قطر ریشه، نیروی کششی ریشه براساس رابطه توانی مثبت، و مقاومت کششی و مدول یانگ ریشه براساس رابطه توانی منفی تغییر می یابد. آنالیز کوواریانس نشان دهنده تفاوت نیروی کششی، مقاومت کششی و مدول یانگ ریشه در گونه های مختلف است. بر این اساس، میانگین نیروی کششی و مقاومت کششی برای گونه ممرز به ترتیب با ۴۸ و ۴۰ درصد بیشتر از گونه راش و افراپلت و میانگین مدول یانگ ریشه گونه راش با ۳۸ درصد به طور معنی داری بیشتر از گونه ممرز و افراپلت بوده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که از ویژگی های مکانیکی ریشه می توان به عنوان عامل مهمی برای انتخاب نهال گونه های درختی در اهداف زیست مهندسی خاک استفاده کرد؛ بنابراین توصیه می شود این ویژگی ها در مدل های مسلح سازی خاک در نظر گرفته شوند.

حفاظت خاک, مدول یانگ ریشه, مکانیک ریشه, نهال گونه های درختی