سید علی علوی اصل - گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران
مجید مجیدیان - گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران
سید علی محمد مدرس ثانوی - گروه زراعت دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
مسعود اصفهانی - گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

به منظور بررسی اثر محلول پاشی سرکه چوب و اسید­هیومیک بر صفات مورفولوژیک و بیوشیمیایی، آنزیم های آنتی اکسیدانی، و محتوی اسانس گیاه نعناع فلفلی در شرایط تنش کم آبی، آزمایشی به صورت کرت های خردشده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس در سال زراعی ۱۳۹۷ اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل رژیم های آبیاری در سه سطح (آبیاری تا حد ظرفیت مزرعه و به­ ترتیب بعد از تخلیه ۲۵ (بدون تنش)، ۴۰ (تنش متوسط) و ۵۵ (تنش شدید) درصد آب قابل استفاده در منطقه ریشه) به­ عنوان عامل اصلی و محلول پاشی در هفت سطح (اسید­هیومیک (یک، دو و سه درصد)، سرکه چوب (پنج، ۱۰ و ۱۵ درصد) و عدم محلول پاشی (شاهد)) به ­عنوان عامل فرعی بودند. نتایج نشان داد بیشترین ارتفاع بوته در تیمار ۱۵ درصد سرکه چوب در شرایط آبیاری مطلوب (۶۳/۳۸ سانتیمتر) و بیشترین شاخص سطح برگ (۰۱/۳) در تیمار ۱۵ درصد سرکه چوب در شرایط تنش کم آبی متوسط به ­دست آمد. بیشترین عملکرد اسانس در تیمار محلول ‎پاشی سه درصد اسید­هیومیک در شرایط آبیاری مطلوب با ۴۸/۳۷ کیلوگرم در هکتار مشاهده شد که با تیمارهای کاربرد دو درصد اسیدهیومیک در شرایط آبیاری مطلوب با ۳۴/۳۴ کیلوگرم در هکتار و محلول پاشی ۱۵ درصد سرکه چوب در شرایط آبیاری مطلوب با ۱۱/۳۶ کیلوگرم در هکتار در یک گروه آماری قرار گرفتند. افزایش شدت تنش کم آبی باعث کاهش عملکرد اسانس شد؛ به ­طوری­که در شرایط تنش کم آبی متوسط و شدید به­ ترتیب ۳۷/۹ و ۱۷/۴۰ درصد کاهش عملکرد اسانس اتفاق افتاد. استفاده از سرکه چوب و اسید­هیومیک باعث افزایش عملکرد اسانس نعناع فلفلی شد؛ به­ طوری­که با افزایش غلظت محلول پاشی سرکه چوب از صفر به ۱۵ درصد، عملکرد اسانس ۲۹/۸۱ درصد افزایش یافت و افزایش غلظت محلول پاشی اسید­هیومیک از صفر به سه درصد، باعث افزایش ۲۸/۶۹ درصدی عملکرد اسانس شد. با­توجه­ به محدودیت آب و نتایج این پژوهش، استفاده از سه درصد اسید­هیومیک در شرایط آبیاری مطلوب و تنش کم آبی متوسط و کاربرد ۱۵ درصد سرکه چوب در شرایط تنش کم آبی شدید پیشنهاد میشود.

پراکسیداز, عملکرد اسانس, کاتالاز, نعناع فلفلی, نیتروژن برگ