سهیل سبحان اردکانی - علوم پزشکی مازندران
سارا طالبیانی - علوم پزشکی مازندران
محمد معانی جو - علوم پزشکی مازندران

سابقه و هدف: با توجه به آلودگی روز افزون منابع آب قابل بهره برداری و اهمیت پایش مداوم آن ها، در این پژوهش، نسبت به ارزیابی غلظت آرسنیک، روی، سرب و مس منابع آب زیرزمینی دشت تویسرکان و تهیه نقشه پهنه بندی عناصر اقدام گردید. مواد و روش ها: ۲۰ حلقه چاه در سطح دشت انتخاب و نمونه برداری از آن ها طی فصول بهار و تابستان سال ۱۳۹۱ مطابق روش استاندارد انجام شد. قرائت غلظت عناصر نیز پس از انجام آماده سازی نمونه ها از طریق افزودن اسید نیتریک غلیظ، حرارت دادن، هم زدن و صاف کردن توسط کاغذ صافی واتمن ۴۲، توسط دستگاه ICP انجام شد. برای تهیه نقشه پهنه بندی عناصر و پردازش آماری داده ها نیز به ترتیب از نرم افزارهای ArcGIS و SPSS استفاده شد. یافته ها: میانگین غلظت آرسنیک، روی، سرب و مس نمونه ها در فصل بهار به ترتیب برابر با ۷۶/۰±۶۸/۳، ۸۴/۰±۸۵/۳، ۳۵/۰±۶۶/۱ و ۰۱/۱±۵۹/۸ و در فصل تابستان به ترتیب برابر با ۸۳/۰±۹۹/۳، ۱۲/۱±۳۰/۶، ۷۱/۰±۸۵/۱ و ۸۵/۱±۴۹/۱۲ ppb بود. مقایسه میانگین غلظت عناصر در نمونه ها با رهنمود WHO و سازمان حفاظت محیط زیست ایران بیانگر وجود اختلاف معنی دار (۰۵/۰>P) می باشد. به طوری که میانگین غلظت تجمع یافته عناصر پایین تر از حد مجاز بود. استنتاج: گرچه در حال حاظر منابع آب زیرزمینی دشت تویسرکان در معرض آلودگی بیش از حد مجاز به فلزات سنگین نیستند، اما استفاده بی رویه و بلندمدت از نهاده های کشاورزی و همچنین استقرار صنایع آلاینده می تواند ضمن تهدید منابع آب زیرزمینی این منطقه، تبعات غیر قابل جبرانی را نیز به دنبال داشته باشد.

Spatial distribution, groundwater resources, risk assessment, توزیع مکانی, آب زیرزمینی, ارزیابی مخاطره