اسماعیل رضائی چیانه - مرکز آموزش عالی شهید باکری میاندوآب
مهدی تاج بخش - دانشگاه ارومیه
اروج ولیزادگان - دانشگاه ارومیه
فرزاد بنایی اصل - دانشگاه ارومیه

به منظور بررسی مقایسه الگوهای مختلف کشت مخلوط زیره سبز (Cuminum cyminum L.) و عدس (Lens culinaris L.) در کشت دوم، آزمایشی در مزرعه ای واقع در استان آذربایجان غربی- شهرستان نقده در سال زراعی ۹۱-۱۳۹۰ در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار و هشت تیمار به اجرا در آمد. تیمار های آزمایش شامل کشت مخلوط روی ردیف های کاشت (۵۰% زیره سبز + ۵۰% عدس)، کشت مخلوط ردیفی (یک ردیف عدس + یک ردیف زیره سبز)،کشت های مخلوط نواری (دو ردیف عدس + یک ردیف زیره سبز، سه ردیف عدس + یک ردیف زیره سبز، چهار ردیف عدس + دو ردیف زیره سبز، شش ردیف عدس + دو ردیف زیره سبز) و کشت خالص دو گیاه بود. اثر الگوی کشت بر صفات مورد بررسی هر دو گونه اثر معنی دار (۰۱/۰p≤) داشت. نتایج در مورد گیاه عدس نشان داد که بیشترین عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیکی عدس از تیمار کشت خالص به ترتیب برابر با ۶۰۰ و ۱۶۰۰ کیلوگرم در هکتار و کمترین مقدار آن از الگوی کشت مخلوط نواری شش ردیف عدس با دو ردیف زیره سبز به ترتیب برابر با ۲۷۳ و ۶۷۶ کیلو گرم در هکتار حاصل شد. نتایج در مورد گیاه زیره سبز نشان داد که بین کشت خالص با کشت مخلوط روی ردیف های کاشت و کشت ردیفی از نظر عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیکی اختلاف معنی داری وجود نداشت. با افزایش عرض نوارها در تیمار های کشت مخلوط از عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیکی زیره سبز به طور میانگین ۵۰ و ۵۴ درصد کاسته شد. درصد اسانس در تمامی تیمار های کشت مخلوط بالاتر از تیمار کشت خالص بود. بیشترین عملکرد اسانس از کشت مخلوط روی ردیف های کاشت (۲۰ کیلو گرم در هکتار) به دست آمد. ارزیابی نسبت برابری زمین LER)) نشان داد که بیشترین نسبت برابری زمین (۸/۱) از کشت مخلوط یک ردیفی و کمترین مقدار آن (۹۴/۰) از کشت مخلوط نواری شش ردیف عدس + دو ردیف زیره سبز حاصل شد. با تغییر الگوی کشت از مخلوط ردیفی به سمت مخلوط نواری، LER احتمالا به دلیل کاهش اثرات تسهیل و تکمیل کنندگی دو گونه کاهش پیدا کرد.

اسانس, کشت مخلوط نواری, کشت مخلوط ردیفی, کشت مخلوط روی ردیف های کاشت, نسبت برابری زمین