محمد علی رستمی - عضو هیئت علمی بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی تحقیقات کشاورزی کرمان
احمد شریفی - عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی کرج
محمد حسین رئوفت - استاد بخش مکانیک ماشین های کشاورزی، دانشگاه شیراز، دانشکده کشاورزی

هر سیستم خاکورزی که آن حداقل 30 درصد از سطح خاک کشتزار با بقایای گیاهی پوشیده شود خاکورزی حفاظتی نامیده می شود. در تمامی سامانه های خاکورزی حفاظتی اعم از کم خاکورزی و بی خاکورزی تاکید بر کاهش تعدد و شدت عملیات ماشینی و حفظ بقایای گیاهی در سطح و یا نزدیکی سطح خاک در تمام یا قسمتی از سطح مزرعه است. دراین پژوهش که د رمنطقه ارزوئیه کرمان در سال 87-88 در مزارع کشاورزان به صورت پایلوت انجام شد اثرات خاکورزی حفاظتی و مرسوم بر برخی پارامترها مورد بررسی و مقایسه قرار گرفت. پارامترهای مورد مطالعه شامل تعداد دفعات تردد تراکتور در مزرعه ، میزان مصرف بذر هکتار، تعداد مراحل آبیاری، راندمان مزرعه ای در مرحله خاکورزی و کاشت ، میزان بجا ماندن بقایای گیاه ی در سطح خاک، مصرف سوخت، زمان مصرفی و هزینه تقریبی بود. نتایج نشان داد که بین تیمارهای حفاظتی و مرسوم در همه موارد مورد مطالعه اختلاف معنی داری از لحاظ آماری وجود دارد. نتایج پژوهش نشانگر کاهش تعداد مراحل آبیاری به علت حفظ رطوبت خاک توسط بقایای گیاهی بود. تعداد دفعات تردد تراکتور و در نتیجه تراکم خاک توسط تراکتورها و ماشین ها کاهش نشان داد. راندمان مزرعه ای تیمارهای حفاظتی بسیار بیشتر از روش مرسوم خاکورزی و کشت بود. میزان بقایای گیاهی که در خاکورزی حفاظتی بر سطح خاک باقی ماند بین 3 تا 6 برابر خاکورزی مرسوم بود. مصرف سوخت د رتیمارهای حفاظتی به علت کاهش عملیات و افزایش راندمان مزرعه ای ماشین ها نسبت به تیمارهای مرسوم کاهش معنی داری نشان داد و به تبع آن هزینه تقریبی د رمزارعی که به شیوه حفاظتی کشت شده بودند نسبت به روش مرسوم کاهش معنی داری داشت. با توجه به اجرای این پایلوت در زمان قبل از افزایش قیمت سوخت در کشور هم اکنون این کاهش هزینه سوخت تفاوت بسیار بیشتری با روش هاب مرسوم خاکورزی و کشت دارد. یکی دیگر از اثرات خاکورزی حفاظتی که از نتایج این پژوهش حاصل شد کاهش زمان اجرای عملیات و اثرات آن بر کاهش هزینه ها بود.

خاکورزی حفاظتی، کم خاکورزی، بی خاکورزی، خاکورزی مرسوم