رابعه متوسل - دانشجوی کارشناسی ارشد زمین شناسی-آبشناسی,دانشگاه شیراز
ضرغام محمدی - استادیار بخش علوم زمین,دانشگاه شیراز

هدایت هیدرولیکی یکی از اساسی ترین پارامترها در مطالعه ی حرکت آب زیرزمینی می باشد که در بیشتر مطالعات مرتبط با آب های زیرزمینی مانند تعیین محل چاه پمپاژ و بهره برداری از آب های زیرزمینی، محاسبات بیلان، مدلسازی آب و... نقش کلیدی و تعیین کننده ای دارد. علیرغم معرفی روش های مختلف جهت برآورد هدایت هیدرولیکی کماکان آزمون پمپاژ به عنوان دقیق ترین و پرکاربردترین روش شناخته می شود. غالبا چاه هایی که برای آزمون های پمپاژ مناسب باشند به قدر کافی در یک آبخوان وجود ندارند و یا انجام آزمون های پمپاژ در تمام چاه ها نه تنها عملی نیست بلکه پرهزینه می باشند. در این مقاله باتوجه به فراوانی اطلاعات لاگ حفاری چاه های اکتشافی و مشاهده ای در اکثر دشت ها و آبخوان های کشور اقدام به برآوردهدایت هیدرولیکی به روش آنالیز فازی به کمک اطلاعات لاگ حفاری شده است. بر این اساس اطلاعات توصیفی لاگ حفاری چاه های انتخاب شده در دشت بوشکان با در نظر گرفتن طول مقاطع مختلف در هر چاه به منحنی دانه بندی تبدیل شده است. منحنی های دانه بندی تولید شده طی فرآیند تبدیل فازی به کمک مجموعه های مختلف معادل هدایت هیدرولیکی هم پوشانی داده شده و نهایتا برای هر چاه مقدار هدایت هیدرولیکی برآورد شده است. مقایسه ی نتایج حاصل از آنالیز فازی با نتایج تحلیل آزمون پمپاژ نشانگر خطایی در حدود 91/41%- و 6/22%- و 11/42% برای چاه های اکتشافی می باشد. هم چنین در 2 مورد دیگر از چاه های دشت بوشکان که در آن ها آزمون پمپاژ پله ای انجام شده بود مقایسه ی نتایج حاصل از آنالیز فازی با نتایج حاصل از آزمون پمپاژ پله ای درصد خطایی درحدود 71/55%- و 56/49%- نشان داد. مقایسه ی نتایج نشان می دهد که روش آنالیز فازی به کار رفته قابلیت کافی برای کاربرد در مطالعات آب زیرزمینی را دارد و به کمک نتایج کاربردی این روش می توان توزیع مکانی هدایت هیدرولیکی در یک آبخوان را ارزیابی نمود. این روش می تواند به عنوان مرحله اول و قبل از کالیبراسیون مدل ریاضی جهت ترفیع نتایج مدل ریاضی و سهولت فرآیند کالیبراسیون مورد استفاده قرار گیرد.

هدایت هیدرولیکی، آنالیز فازی، دشت بوشکان، لاگ حفاری چاه