محمدعلی جورکویه
سید رسول حسینی
علی ذوالفقاری

مقاله حاضر با هدف بررسی «حق» یا «تکلیف» بودن اقامه بینه توسط مدعی و با روش تحلیل محتوای کیفی به بیان اقوال موجود در این امر پرداخته است. یکی از دلایلی که مدعی می تواند در جریان رسیدگی به ادعای خود در محکمه به آن استناد کند، بینه است. در اینکه آیا حاکم می تواند مدعی را در صورت وجود بینه و به دنبال انکار مدعی علیه، ملزم به احضار بینه در محکمه کند، در بین فقهای امامیه اختلاف نظر وجود دارد. برخی از فقها قائل به عدم جواز الزام از سوی حاکم هستند؛ چون حاضر کردن بینه را حق مدعی می دانند. برخی دیگر نیز این امر را جایز شمرده و قائل هستند که در صورت امر حاکم، مدعی برای حاضر کردن بینه در محکمه، تکلیف دارد. در نهایت عده دیگر از فقها قائل به تفصیل شده و بین علم و جهل مدعی نسبت به حاضر کردن بینه فرق گذاشته اند. نوشتار حاضر با اثبات اینکه حاکم نمی تواند مدعی را به حاضر کردن بینه در محکمه الزام کند، به بیان اقوال و دلایل موجود در این زمینه می پردازد

حق, تکلیف, بینه, احضار, مدعی